Sorry, Haagse lezers: de volgende keer maken we ook zo’n stemdoolhof voor jullie gemeenteraadsverkiezingen. We hadden er dit jaar echt geen tijd meer voor. Toch was het dit jaar al makkelijker dan de vorige keer, want er deden vier partijen minder mee.
De Libertarische Partij doet bij de komende verkiezingen alleen nog mee in Dalfsen, Rijswijk en de gemeente Stichtse Vecht. Daarnaast zijn drie lokale partijen ons ontvallen: Stadspartij Leidens Ontzet, Leefbaar Leiden en de Partij van Tegenwoordig.
Voor wie de Leidse politiek niet heel nauwgezet volgt: Leefbaar heeft nu twee van de 39 zetels in de raad, en Leidens ontzet had dat voor de vorige verkiezingen ook. Landelijk groeien de lokale partijen juist, maar de Leidse politiek houdt zich niet aan de landelijke trends. Alleen de opkomst was in 2014 vrijwel hetzelfde als in de rest van Nederland: bedroevend laag (57 procent).
Dat zal komende week niet ineens omhoog schieten. Het schaarse aanbod helpt daarbij niet. De indeling van het Leidse politieke landschap door Kieskompas.nl maakt in één oogopslag duidelijk dat er eigenlijk niet zo veel te kiezen valt: de linkse partijen clusteren allemaal samen in één hoekje, en de enige lokale partij (Sleutelstad) die nog wel meedoet is al net zo links.
Ben je rechts maar wil je niet op de VVD stemmen? Rot voor je. CDA niet conservatief genoeg naar je smaak? Dat wordt dan een blanco stem.
In hun boek Gemeente in de Genen leggen de Leidse wetenschappers Wim Voermans en Geerten Waling uit dat de gemeenteraad juist baat heeft bij lokale partijen die in de plaatselijke gemeenschap zijn geworteld. Die willen soms rare dingen waar de landelijke partijen niet zo snel de handen voor op elkaar krijgen: Ontzet wilde een bovengrondse metro.
Ook schieten ze wat meer uit de heup dan netwerkende deugpartijleden die een schuin oog op hun carrière houden – met name Leefbaar Leiden koos felle bewoordingen als het om moskeeën of de huisvesting van pedofiel Benno L. ging. Maar ja, zo schrijven Voermans en Waling, de gemeenteraad is van de burgers, en de burgers bepalen zelf wel op welke toon ze het debat voeren. En een raad met weinig partijen is weliswaar lekker makkelijk voor de bestuurders, maar de bestuurders zijn er voor de burger, en de burger moet wel vertegenwoordigd worden.
Juist dat laatste wordt in het huidige Leidse partijenlandschap wat lastig. Sterker nog: het was nog een behoorlijke puzzel om verschillen tussen sommige partijen te vinden. Je kan dat democratische verarming vinden, of een electoraal gat waar in gesprongen kan worden. Hopelijk doet iemand dat ook, de komende vier jaar.