Achtergrond
Ontwaakt uit een nachtmerrie
‘Dit kan niet’, dachten Nico Meijering en Christian Flokstra toen hun cliënt in het hoger beroep van het Passageproces werd veroordeeld. ‘Kroongetuigen zijn een ramp.’
donderdag 9 november 2017
Advocaten Nico Meijering (links) en Christian Flokstra: ‘We gingen door de grond.’ © Guus Dubbelman

Door Vincent Bongers Ze waren ervan overtuigd dat hij werd vrijgesproken. In juni kreeg Dino Soerel echter levenslang voor het opdracht geven voor een tweetal moorden. De uitspraak was een schok voor Soerel, maar zeker ook voor zijn advocaten Nico Meijering en Christian Flokstra.

Dinsdag gaven de advocaten van kantoor Ficq & Partners, bekend van de documentaire-reeks De Verdediging, op uitnodiging van de Juridische Faculteitsvereniging Grotius een college over het megaproces. De zaak is overigens nog niet afgerond want Meijering en Flokstra zijn in cassatie gegaan bij de Hoge Raad.

Passage is een heel bijzonder proces omdat het Openbaar Ministerie (OM) kroongetuigen inzet. Kroongetuigen zijn criminelen die bijvoorbeeld in ruil voor strafvermindering of geld belastende getuigenissen afleggen over andere criminelen.

Soerel zou opdracht hebben gegeven voor de moorden op onderwereldfiguren Thomas van der Bijl en Kees Houtman. ‘Soerel werd in 2010 met ontzettend veel tamtam gearresteerd’, vertelt Meijering. ‘De media waren voor de actie uitgenodigd. Toen hij in hechtenis was, zei Jan Boersma, chef opsporing van de Nationale Recherche bij een persconferentie “We got him!” - verwijzend naar de arrestatie van Saddam Hoessein. Zo groot was deze zaak voor het OM, too big to fail zelfs.

Soerel is geen lieverdje, aldus Flokstra. ‘Onze cliënt is geen onbeschreven blad.’ Hij werd onder andere veroordeeld voor drugshandel. ‘Maar we zijn ervan overtuigd dat hij in deze zaak onschuldig is.’

Meijering: ‘De zaak is gebaseerd op de getuigenissen van kroongetuigen Peter La Serpe en later ook Fred Ros. En op de getuigenissen van een anonieme bedreigde getuige die wij nooit hebben kunnen horen. Een persoon die we alleen per mail vragen konden stellen, die toen bij lange na niet allemaal zijn beantwoord.’

Flokstra: ‘Daarnaast spraken de kroongetuigen elkaar op essentiële punten volledig tegen. Echt volledig!’

De bodem onder het proces leek eerst weg te vallen toen bleek dat La Serpe ook belastende verklaringen bij het OM had afgelegd over de betrokkenheid van Willem Holleeder bij liquidaties. Die werden alleen weggelaten uit de dossier. Dat bleek echter pas toen La Serpe zelf vertelde dat hij getuigenissen over Holleeder had gedaan. Die zogeheten Holleeder-weglating was een van de redenen dat Soerel werd vrijgesproken. Er kwam een hoger beroep.

Flokstra: ‘Bij een zitting werd Criminele Inlichtingeneenheden-officier van justitie De Haas – niet om hem te shamen, zo heet hij gewoon...’

Meijering: ‘…van mij mag je hem best shamen.’

Flokstra: ‘….die man werd doorgezaagd over de Holleeder-weglating. Hij bleef daarna in de zaal en dat is ongebruikelijk.’

Meijering: ‘Foute boel, dachten we toen.’

Het OM kwam namelijk met een extra troefkaart: getuigenissen van de nieuwe kroongetuige Ros. ‘We gingen door de grond’, aldus Meijering. ‘Dan ben je echt even een bokser die na een klap in de touwen hangt.’

Soerel vertelde Meijering dat het verhaal van Ros onzin was. ‘Dan sta je weer op en gaat aan de slag. We gaan deze getuige slachten, was het idee.’

Flokstra: ‘Het OM is als een blok voor Ros gaan liggen. Ze zijn hem gaan verdedigen. Zijn advocaten hebben hun ballen uit hun broek gelachen hierover.’

‘En dat terwijl het OM aan waarheidsvinding moet doen’, stelt Meijering. ‘Dat is in deze zaak niet gebeurd.’

De advocaten stelden een pleitnota van 2250 pagina’s op. Meijering: ‘Het bewijs was heel gammel. En we hebben allerlei ontlastende zaken kunnen aantonen. We hadden er alle vertrouwen in.’ ‘Tot onze grote schrik, werd bij de uitspraak duidelijk dat het Hof door de bomen het bos niet meer zag, en toen de bomen maar heeft weggelaten’, zegt Flokstra.

Het Hof ging mee in de getuigenissen van de kroongetuigen. In De Verdediging is te zien dat Flokstra tijdens de uitspraak steeds in vertwijfeling over zijn kale hoofd wrijft. Soerel zwaait naar zijn familie als hij wordt weggeleid en steekt heel strijdbaar zijn vuist in de lucht. Meijering: ‘Zijn familie is in tranen en hij wil laten zien van “We gaan door”. Hij heeft ook heel moeilijke momenten gehad later. Daar waren de camera’s niet bij, wij wel.’

Flokstra: ‘We dachten echt: dit kan niet.’

Meijering: ‘We werden na een nachtmerrie wakker in een nieuwe wereld.’

‘Kroongetuigen zijn een ramp’, vindt Meijering. Ook stelt hij dat de inzet van deze getuigen alleen maar voor meer liquidaties gaat zorgen. ‘Je kunt als je iemand vermoord, altijd nog een deal sluiten met het OM om te getuigen in een andere zaak. Het wordt ook interessanter om potentiële kroongetuigen uit de weg te ruimen. Het aantal liquidaties neemt ook alleen maar toe.’

Maar zou het kantoor zelf kroongetuigen bijstaan, wilde een student uit de zaal weten. ‘We verdedigen ook cliënten van wie we weten dat ze guilty as hell zijn’, zegt Meijering. ‘Maar we treden niet op voor kroongetuigen. Een cliënt die zegt: “Ik ga die en die ten onrechte beschuldigen voor strafvermindering en een pak geld - dat kan ik niet met mijn eed verenigen. Mensen worden veroordeeld op basis van getuigenissen van leugenaars. Ik wil niet aan die meedogenloosheid meedoen. Never nooit.’

Nu rest er nog de gang naar de Hoge Raad. ‘We hopen dat de politieke druk daar niet zijn werk doet. We hopen ook dat er niet wordt gedacht: we willen de staat niet op miljoenen kosten jagen met een nieuw proces. Ik heb de laatste decennia er iets minder vertrouwen in gekregen dat de Hoge Raad voor rechtsbescherming staat. Scherper uitgedrukt: volgens mij is de Raad de rechtsbescherming totaal aan het afschaffen.’