Wetenschap
Leeuwenles en smartengeld
Vertrekkend bioloog Hans de Iongh richtte zich op omgangsregelingen tussen mens en dier. ‘Leeuwen alleen in omheinde parken? Dat is een doemscenario.’
Vincent Bongers
donderdag 13 oktober 2016
Hans de Iongh met een verdoofde leeuwin: 'We gaven leeuwen halsbanden die een signaal versturen als het dier het park uittrekt.'

‘Ik hou ervan om met mijn laarzen in de modder te staan. Soms letterlijk: tijdens mijn promotieonderzoek naar zeekoeien in Indonesië trok ik bij laag water de zeegrasvelden in om naar sporen van begrazing te zoeken.

‘Ik was toen al 39, maar omdat ik bij de Universiteit Leiden ging werken moest ik gepromoveerd zijn. Logistiek was het lastig, omdat ik ook andere universitaire taken had, maar uiteindelijk heb ik dat af weten te ronden.

‘In Afrika deed ik onderzoek naar olifantenpopulaties, duurzame visserij, en vooral naar conflicten tussen mens en dier. Vernielingen door olifanten, nijlpaarden die vissersbootjes aanvallen, leeuwen die vee opeten, dat soort kwesties. Alleen al ons programma in Kameroen heeft grote aantallen promovendi opgeleverd, en zo’n 350 masterstudenten een stageplek geboden – de vraag was groter, maar meer konden we er niet verwerken.

‘Dat soort human-wildlife conflicts komen steeds meer voor. Parken worden meer en meer omringd door dichtbevolkte gebieden. De tolerantie voor dieren verschilt overigens sterk per land; in Azië komen dat soort conflicten ook voor, maar is er meer begrip. Zelfs het doden van mensen door tijgers wordt soms getolereerd.

‘De aanpak van zulke conflicten bestaat uit een combinatie van maatregelen. Het geven van compensatie voor vernielingen of opgegeten vee is er een. Het werkt: de tolerantie voor grote dieren neemt in Kenia toe, bijvoorbeeld. Ook kun je mensen leren om hun vee beter te beschermen. Dat geldt ook voor Nederland: schapenherders uit Duitsland leren hun collega’s hier hoe ze om moeten gaan met de aanwezigheid van wolven.

‘Ik heb Amerikaanse collega’s die zeggen dat op de langere termijn leeuwen alleen nog toekomst hebben in omheinde natuurparken. Dat is echt een doemscenario. De dieren die in zo’n park zitten, trekken rond als het regenseizoen begint of eindigt. In het Keniaanse Nairobi lopen de leeuwen dan het nationale park uit, de buitenwijken in. Daar verstoren ze het verkeer.

‘In Kameroen deden we onderzoek naar leeuwen door ze uit te rusten met een halsband die een signaal verstuurt als ze buiten een bepaald gebied komen. Je krijgt zo niet alle leeuwen te pakken, maar je kan wel thuis op je computer zien dat de leeuwen het park verlaten.

‘Wij deden dat vooral omdat we geïnteresseerd waren in wat leeuwen doen, maar andere organisaties nemen deze aanpak nu over om mensen te kunnen waarschuwen.

‘De 27ste is mijn afscheidssymposium, daarna ga ik mijn werk voor de universiteit langzaam afbouwen. Twee weken geleden ben ik al gestopt met mijn werk voor het lokaal overleg. Dat praat namens de vakbonden met het college van bestuur over zaken als arbeidsvoorwaarden, het terugdringen van flexcontracten en de integriteitscode.

‘Je krijgt niet altijd je zin, maar er wordt goed naar ons geluisterd, en er gebeuren ontzettend goede dingen. Het is dan ook jammer dat we weinig zichtbaar zijn voor de medewerkers.’

Academiegebouw, 27 oktober, 12:45