Als negenjarig jongetje vond Anne Schulp een fossiele inktvisschelp, op vakantie in Duitsland, en nu is hij de enige dinosaurusonderzoeker van Nederland, en een van de weinige wetenschappers in de wereld met zijn eigen tyrannosaurus. ‘Het is een beetje uit de hand gelopen’, geeft hij toe. ‘Maar het is niet mijn skelet hoor, die T-rex is van ons allemaal’, haast hij zich om te zeggen. ‘We hebben hem met heel Nederland binnen gehaald, we hebben met een team van Naturalis eraan gewerkt. Dat ik daar het inhoudelijke gedeelte van heb mogen doen, is natuurlijk wel ongelofelijk mooi.’

Zaterdag opent Naturalis de tentoonstelling T-rex in Town, om alvast te pronken met het nieuwe vlaggenschip. De rest van het museum gaat dicht voor een grote verbouwing: in het nieuwe museum zal ‘Trix’ de hoofdplaats krijgen.

Schulp heeft maar weinig tijd, benadrukt zijn assistente: hij moet nog met de belichter meekijken, en de rondleiders briefen, er komt nog een televisieploeg, en, en, en... ‘Het stoomt hier’, zegt hij zelf.

De nog jonge Schulp (Sneek, 1974) ontdekte al gauw dat het verhaal achter zijn fossielen nog interessanter was dan de vondst op zich. Hij ging geologie studeren, legde zich toe op onderzoek naar fossielen en ‘zo ben ik langzaam de dino’s ingerold.’ Na een stage kreeg hij een vaste aanstelling in het Natuurhistorisch Museum van Maastricht, dat een uitgebreide collectie heeft van mosasauriërs en andere dieren waarvan de resten in de naburige kalksteengroeven te vinden zijn.

Naturalis vroeg Schulp in 2011 om eens mee te denken over het binnenhalen van een grote vleesetende dinosaurus. ‘Toen heb ik meteen wat lijntjes uitgegooid, om te zorgen dat iedereen in het Westen van Noord-Amerika wist dat wij op zoek waren naar een T-rex. Zodat als het balletje eenmaal gaat rollen, het ook richting Leiden rolt. Iemand in Wyoming vond een stuk T-rex. Dat bleek later alleen een losse achterpoot te zijn, maar in de buurt bleken wel vijf exemplaren van de Triceratops te liggen. Die hebben we toen op de waakvlam gezet, want we wilden eerst een completere tyrannosaurus. Dat gebeurde verbazend rap: in de zomer van 2013 werd Trix gevonden in Montana. Nu hebben we haar én de triceratopsen, want een tyrannosaurus moet ook eten, natuurlijk.’

Was een reproductie niet handiger en goedkoper geweest? Schulp: ‘Een replica? Daar hoef je in musea over kunst ook niet mee aan te komen. Dan mis je toch een stuk van de magie. Je kunt natuurlijk wat echte stukken T-rex van de plank kopen, al klinkt dat makkelijker dan het is. Door er zelf een op te graven, heb je niet alleen een skelet, maar het hele verhaal dat je ter plekke te weten bent gekomen. We vertellen niet over T-rexen in het algemeen, maar het verhaal van onze tyrannosaurus.’

Trix was, zo blijkt, een dame op leeftijd, met een medisch dossier. Aan de rechterkant van haar snuit heeft een groot abces gezeten, waardoor het bot is aangetast. Op haar linker onderkaak zitten bijtsporen, afkomstig van een andere tyrannosaurus. Ook zijn haar ribben ooit gebroken, en weer genezen.

Dat is echter nog maar het begin van het onderzoek naar het skelet. Schulp: ‘We hebben nu een lading monsters liggen in de massaspectrometers van de Vrije Universiteit. Daarmee kijken we naar de verhoudingen tussen verschillende isotopen van atomen. Bij scheikunde leerde je dat die zich chemisch precies hetzelfde gedragen, maar dat is gelukkig niet helemaal waar.’ Zo bestaat er een zeldzame vorm van zuurstof met tien in plaats van acht neutronen in de atoomkern. De mate waarin die vorm in tandglazuur terecht komt, verschilt een heel klein beetje per seizoen. ‘Trix had één wisseltand, die nog niet volgroeid was. Aan de hand van de zuurstof-18 in die tand hopen we deze week nog te kunnen zeggen in welk seizoen ze is overleden.’

Op een vergelijkbare manier zegt het gehalte van bepaalde calcium-isotopen iets over de plek van je fossiel in de voedselketen. Schulp hoopt dat het cijfer hem iets leert over hoeveel botten een tyrannosaurus opschrokte. ‘Daar weten we eigenlijk nog niets van. De verhouding tussen verschillende strontium-isotopen wordt anders als je op een granietbodem woont, of op bijvoorbeeld een zandvlakte. Als het Nederlands Forensisch Instituut een lijk binnenkrijgt van iemand met lang haar, dan kunnen ze dankzij strontiumisotopen zien waar die persoon is geweest. Ze knippen het haar in stukjes, en gaan meten: de laatste paar weken laat het haar een typisch Nederlands patroon zien, maar daarvoor zat hij of zij blijkbaar in het buitenland. Dat kunnen we op de VU ook doen met deze T-rex. En wat blijkt? Dat beest doet iets, twee keer per jaar. Migreert ze? Misschien wel omdat de hadrosaurussen die ze at dat deden? Er valt echt nog heel veel te onderzoeken.’

Andere dingen blijven voorlopig nog een raadsel. Had de tyrannosaurus echt veren op zijn kop, zoals op de posters? ‘We weten het niet. Bij de voorouders zijn wel afdrukken van veren gevonden. We weten wel dat het voor zulke grote dieren moeilijk is om warmte kwijt te raken, dus dat ze waarschijnlijk geen dikke Pino-vacht hadden. De T-rex-kuikentjes hadden misschien wel dons. En misschien hadden volwassen exemplaren sierveren om aandacht mee te trekken bij de balts. We weten het niet, en ook niet welke kleur het dier eigenlijk had.’

Als je nou zo’n unieke baan hebt, en aan zo’n uniek fossiel mag werken, durf je dan ooit je baas nog om iets nieuws te vragen? ‘Nou, het lijkt me toch ook wel gaaf om zo’n enorme langnek-dino te hebben. Er waren er van meer dan 34 meter lang. Dat we dan weer het museum moeten verbouwen? Tsja, dat zijn problemen die je graag hebt, toch?’

Tentoonstelling: T-rex in Town

Vanaf zaterdag 10 september in het Pesthuis (de rest van Naturalis is dicht wegens verbouwing en gaat eind 2018 weer open)

Kaartjes zijn alleen online te koop, en kosten € 13,50 voor volwassenen. Met je museumjaarkaart is het gratis, maar je moet dan nog steeds een kaartje reserveren, omdat Naturalis veel toeloop verwacht.

Voor een euro extra kunnen toeristen een kaartje kopen voor de ‘T-rex-trein’, die overigens geen trein is maar een pendelbusje. Hij rijdt van Naturalis naar Leiden Centraal en de Leidse binnenstad.

Bart Braun