Achtergrond
'Welke actie?'
Omdat de NS kampt met overvolle treinen, gaat de universiteit peilen of er héél, héél misschien wat te schuiven valt in de eveneens volle collegeroosters. ‘Als de studenten zeggen: daar piekeren we niet over, dan ben ik er snel klaar mee’, zegt universiteitsbestuurder Willem te Beest.
donderdag 10 maart 2016
Dhaka, Bangladesh, 16 juli 2015: Duizenden mensen proberen per trein op tijd thuis te komen voor het Suikerfeest. © Corbis/Hollandse Hoogte

Ruim 27 duizend studenten zouden dinsdag de treinen overspoelen, uit protest tegen het plan van de NS om studenten uit de overvolle spits te weren. Althans: zoveel hadden zich aangemeld voor het Facebookevent NK Treinreizen tijdens de spits. Op het station van Leiden is het dinsdagochtend rustig. Er lopen wel wat studenten rond, maar ze voeren niet echt actie. Ze zijn gewoon op weg naar college. Dion Hilhorst (student psychologie) deed wel mee aan het NK treinreizen en riep Leidse studenten op Facebook op om met hem mee te reizen. Onder zijn berichtje lieten sommigen weten mee te doen aan de actie, maar alleen door te reizen op het traject waarop ze sowieso al de trein pakten. Daarna hadden ze immers tentamens en colleges. ‘De opkomst valt inderdaad een beetje tegen’, zegt hij vanuit de trein. ‘We zijn nu met twintig man op weg naar Amsterdam. Vanmorgen waren we in Utrecht en straks gaat een groepje nog door naar Groningen.’

‘Wij gaan studenten echt niet uit de spitstreinen weren’, zegt NS-woordvoerder Eric Trinthamer intussen. ‘We willen samen met de universiteiten overleggen op welke manier gebouwen beter benut kunnen worden en voorzieningen effectiever gebruikt kunnen worden. Misschien is er wat ruimte te vinden in de roosters.’

Met die missie trok NS-topman Roger van Boxtel langs universiteiten en hogescholen in het land. Vorige week kwam hij in Leiden, bij Willem te Beest, vice-voorzitter van het college van bestuur van de universiteit. ‘Hij kwam niet alleen, maar met een zware delegatie, ook van HTM’, vertelt Te Beest. ‘Ik ben begonnen met zeggen dat het niet ons probleem is en ook niet dat van de studenten. Dat realiseert hij zich.’ Van Boxtel kwam dan ook niet met een eis. Te Beest: ‘Alleen met een verzoek: of we wilden nagaan of het mogelijk was om bij enkele opleidingen de eerstejaarsvakken iets later te laten beginnen, een kwartier of een half uur.’

De universiteit heeft nog niets toegezegd. Te Beest: ‘We gaan het bespreken met de universiteitsraad, met de studenten daar, met de faculteiten en daarna gaan we analyseren of het überhaupt mogelijk is, in de roosters. Met die boodschap is hij weggegaan. Dat er vervolgens in de media te lezen was dat de Universiteit Leiden heel welwillend was, is wellicht wat groots opgevat.’

‘De mogelijkheden zijn beperkt’, denkt Dennis Hoitink van het Rechtenbestuur. ‘Rechten zoekt al de randen van de dag op. Van negen uur ’s ochtends tot zeven uur ’s avonds zijn onze zalen al optimaal benut.’ Hoogleraar sociaal recht Barend Barentsen vult aan: ‘Als je de colleges later wil laten beginnen, loop je echt tegen grenzen aan. Eerder beginnen lijkt me ook niet echt mogelijk, want dan rij je het karretje van de NS nog verder in de poep, om het zo maar eens te zeggen.’

‘Irreëel’, noemt hoogleraar burgerlijk recht en faculteitsraadslid Willem van Boom het verzoek. ‘De roostermakers hebben het al moeilijk genoeg, zonder de zorgen van de NS.’

Johan Memelink, opleidingsdirecteur bij biologie, kan zich de plannen van de NS goed voorstellen. ‘Maar onze contacturen lopen van 09.00 uur tot 17.30 uur. Het gebouw gaat om 18.00 uur automatisch dicht en de portier is dan al naar huis. Als we onze contacturen zouden verschuiven, dan zou dat betekenen dat iedereen pas laat naar huis kan. Dat lijkt me vooral voor docenten vervelend.’

Bij opleidingen met lange dagen valt de winst ook niet te halen, volgens Te Beest. ‘En het heeft ook geen zin bij een klein college met vier studenten.’ Hij heeft nog geen idee waar dan wel. ‘We gaan het nu eerst in de volgende vergadering met de universiteitsraad bespreken, en met de faculteitsbesturen. Als de studenten zeggen: daar piekeren we niet over, dan ben ik er snel klaar mee. Maar als niemand bezwaar heeft, kunnen we misschien een pilot doen.’

Maar dat is nogal de vraag. ‘Een docent wil ook sporten en met zijn gezin kunnen eten’, zegt Hoitink. ‘Voor studenten met een bijbaan is het ook lastig.’

Van Boom voorziet daarbij nog een extra effect: ‘Colleges na het avondeten zullen ertoe leiden dat studenten sneller voor het webcollege gaan.’

Student Dédee Bouwens (Korea Studies) reist van Den Haag naar Leiden, maar heeft meestal geen last van de spits. ‘Mijn colleges beginnen normaal gesproken allemaal om elf uur. Dit is een uitzondering, omdat ik om negen uur een tentamen heb.’ Desalniettemin ziet ze niets in de plannen van de NS. ‘Belachelijk. Ik begrijp dat de NS problemen heeft, maar die moeten ze niet verhalen op arme studenten.’ ‘Het uitsluiten van een bevolkingsgroep slaat nergens op. Dan kun je net zo goed zeggen dat iedereen met blauwe ogen niet meer in de spits mag reizen’, zegt haar studiegenoot Machteld Forkink. Aan de studentenactie heeft Bouwens niet meegedaan. ‘Welke actie?’, vraagt haar studiegenoot Kina Koopmans.

Actievoerder Hilhorst woont tegenwoordig in Leiden, maar reisde eerst op en neer. ‘Drie uur per dag, regelmatig in volle treinen. Dat er problemen zijn weet iedereen.’

Er is een tekort aan treinstellen, na het fiasco van de Fyra en het afschrijven van oude rijtuigen, terwijl het nog wachten is op nieuwe treinen. Intussen groeit het aantal reizigers.

‘De treinen zijn voller geworden door het stoppen van de stufi, OV-kaarten voor MBO-studenten en doordat het onderwijs intensiever geworden is. Maar meer studenten betekent nu eenmaal niet meer gebouwen’, zegt Te Beest, die zelf meestal met de bus naar zijn werk gaat. Hij merkt de toenemende drukte ook. ‘Eigenlijk moet ik tegenwoordig een halte eerder instappen voor een zitplaats. Soms ga ik met de trein. Die zie ik ook drukker worden, maar daarin zit ik in de eerste klas.’

‘Tot de nieuwe treinstellen geleverd worden moeten we het er gewoon mee doen’, denkt Hilhorst. Een andere oplossing weet hij ook niet. ‘De treinen zitten misschien vol, maar je kunt er wel in. Liever volle treinen, dan later thuis.’

Ook in de avondspits leek het dinsdag niet veel drukker dan normaal. Een petitie waarmee geëist wordt ‘dat de NS stopt met zeuren bij onderwijsinstellingen en zich gewoon richt op haar taak’ heeft inmiddels wel ruim 44 duizend ondertekeningen.

VB, IDG, PM, MVW