Columns & opinie
071-527....: De koning ontkracht
Emiritus-hoogleraar Joop van den Berg presenteerde vorige week donderdag zijn boek Macht verloren, gezag versterkt over veertig jaar koningschap in Nederland.
woensdag 3 februari 2016

Koning Willem-Alexander heeft als eerste uw boek ontvangen, lazen we.

‘Dat is niet helemaal waar. Ik hoorde van Eerste Kamervoorzitter Ankie Broekers-Knol dat hij het boek had gezien op de website van Elsevier en het toen onmiddellijk heeft besteld. Maar het officiële eerste exemplaar heb ik vorige week aan mevrouw Broekers uitgereikt.’

Hoe ziet volgens u de ideale koning eruit?

‘Mijns inziens bestaat de ideale koning niet. Het staatshoofd zou zo min mogelijk macht moeten uitoefenen, en moet vooral een symbolische functie hebben. Daarnaast moet hij of zij er wel voor waken dat het kabinet zich aan de constitutionele normen en waarden houdt. Dat behoort voor de buitenwereld verborgen te blijven. Kijk maar naar de kabinetsformatie in 2010, toen Beatrix er mede voor zorgde dat het kabinet volgens de goede vormen werd geformeerd. Daar was toen veel weerstand tegen.’

Vindt u het terecht dat Nederland een koningshuis heeft?

‘Nou ja, als ik de keus had zou ik nu nooit meer een koningshuis invoeren. Maar het Huis Oranje-Nassau is al sinds de Opstand met Nederland verbonden. Het verbond met het koningshuis is een onderdeel geworden van de Nederlandse identiteit. Ik heb er ook geen talent voor om voor Don Quichot te spelen. Het is er al zo lang, dan moet je dat aanvaarden.’

Dus u denkt dat het in de toekomst niet gaat veranderen?

‘Voorlopig zal het koningshuis zich waarschijnlijk heel goed weten te handhaven. Het hangt er ook van af wat er in andere landen gebeurt: als de koningshuizen in België, Scandinavië en Spanje omvallen, kan ik me niet voorstellen dat dat in Nederland als enig Europees land niet gebeurt.’

Wat moet Willem-Alexander doen om ervoor te zorgen dat hij koning blijft?

‘Hij moet zich niet teveel laten gelden als koning. Je ziet dat het in andere landen ook zo werkt: de koningen die de democratie hebben aanvaard, zijn ook de vorsten die niet zijn afgezet. Ze hebben stelselmatig aan macht verloren en nemen nu een meer symbolische positie in.’

Doet Willem-Alexander het beter of slechter dan Beatrix?

‘Willem-Alexander doet het niet beter of slechter, maar anders. Hij concentreert zich minder op het politieke gebied en meer op de maatschappij. Beatrix had meer belangstelling voor cultuur, maar niet iedere Nederlander heeft daar even veel affiniteit mee. Willem-Alexander houdt daar rekening mee door zich meer te richten op sport en beweging . Dat lijkt me met een bevolking die neigt naar obesitas overigens geen kwalijke zaak.’ MP