Columns & opinie
Scheikunde op de wc
Scheikundige Ludo Juurlink schreef het boekje Scheikunde voor in bed, op het toilet of in bad: chemie- kennis in hapklare brokjes.
Bart Braun
woensdag 18 november 2015

De voorkant verwijst naar de televisieserie Breaking Bad. Staan er veel recepten voor drugs in uw boek?

‘Geen enkele.’

Staan er überhaupt proefjes in die je kan doen?

‘Dat wel; het gaat vooral om eenvoudige dingen die je zelf kunt doen, met stoffen die je waarschijnlijk al in huis hebt. Zo kan je suiker en zout uit elkaar houden door te proeven, maar ook door het in de brand te steken.’

En dat moet je dan in bad doen, begrijp ik uit de titel?

‘Er is een hele serie boekjes Voor in bed enzovoort. Net als de rest biedt ook dit boek een kennismaking met het onderwerp voor mensen die er wel iets mee hebben, maar graag meer willen weten.’

Hoeveel ‘iets’ moet je hebben?

‘Scheikunde als eindexamenvak op het vwo of de havo zou genoeg voorbereiding moeten zijn. Het boekje heeft een vrij hoge informatiedichtheid, vrees ik. Dat is het nadeel van wetenschapper zijn, het is lastig om alles terug te brengen naar het niveau van mensen die er niets vanaf weten.’

Op de achterflap zien we geweeklaag over de slechte reputatie van de scheikunde. Is dat niet wat achterhaald, mede dankzij Breaking Bad? Kijk naar de toenemende studentenaantallen.

‘Die serie heeft zeker bijgedragen aan een minder negatief imago, en de opleiding Molecular Science and Technology en Life Science and Technology zijn inderdaad sterk gegroeid.

‘Maar zelf denk ik dat die groei eerder te maken heeft met de recessie van de afgelopen jaren.

Hoezo?

‘Als het slechter gaat met de economie, kiezen studenten eerder een studie waar duidelijk een baan aan vast zit, en wat minder voor modieuze of trendgevoelige studies.’

Wat is de grootste scheikundige misvatting die leeft bij het grote publiek?

‘Dat het iets is dat buiten ons bestaat. Mensen denken meteen aan de chemische industrie, aan afvalstoffen. Maar de chemie in ons lichaam is onderdeel van de natuur. De mens is één groot chemicaliënvat, waar de hele tijd chemische stoffen ingaan aan de ene kant, en uitgaan via de andere kant – net als in een fabriek.’

Het boek is opgedeeld in kleine hoofdstukjes van één uitgebreid toiletbezoek lang. Wat is het mooiste stukje scheikunde?

‘Dat is een proef die Louis Pasteur bedacht. Er bestaan twee soorten wijnsteenzuur: natuurlijk en synthetisch.

‘De moleculen bestaan uit precies dezelfde atomen, maar er is toch een verschil: ze hebben een links- en een rechtsdraaiende variant. Net zoals een linker- en een rechterhandschoen hetzelfde zijn, maar elkaars spiegelbeeld. In de natuur komt alleen linksdraaiend voor, terwijl synthetisch wijnsteenzuur zowel links- als rechtsdraaiende moleculen bevat. Pasteur bedacht een manier om met simpele toevoegingen wijnsteenkristallen te maken, waarbij je het verschil kon zien. Dat heeft hij echt heel mooi verzonnen, terwijl hij eigenlijk met heel andere wetenschap bekend is geworden.’

Ludo Juurlink, Scheikunde voor in bed, op het toilet of in bad. BBNC, 160 blz, € 9,95