Columns & opinie
Column: Wat doen jullie hier nog!
woensdag 23 september 2015

Toen ik studeerde, jongens en meisjes, was het wereldnieuws een bron van vreugde. In Oost-Europa verkruimelde het ene verstokte regime na het andere! De kleuren-tv puilde uit van de vrolijke Duitsers, Hongaren en Slowaken! In de dagen voor kerstmis hoorde je voortdurend de Nederlandse ambassadeur in Roemenië op de radio, en die Coen Stork was een held, want die hielp onder de moeilijkste omstandigheden de oppositie!

Kom nu nog maar eens om zoveel optimisme. Er zijn als je een beetje zoekt op je mobiele telefoon, genoeg beelden te zien die lijken op die van een kwart eeuw geleden: video’s van jubelende mensen, blij en opgelucht omdat ze vrij zijn. Je moet er wel naar zoeken – ze raken ondergesneeuwd onder de radeloosheid en de wanhoop die veel sneller volgen op die eerste vreugde dan 26 jaar geleden, maar die nu kennelijk ook veel zwaarder worden gewogen. Je moet ze vooral ook opgraven onder bergen scepsis en wantrouwen.

Natuurlijk waren er toen ook mensen die zich zorgen maakten. Brak nu de chaos niet uit? Zou het westen niet op zoek moeten naar een nieuwe vijand nu het communisme uitgeschakeld was? De islam bijvoorbeeld? Dat waren oude zeurkousen en als twintiger hoefde je je daar niet veel van aan te trekken. De ellende en de armoe kwamen vast ook een tijdje over het chaotische oosten, maar dat zou ook wel weer worden opgelost.

Ik was in die dagen student-assistent bij een excentrieke docent van de cursus programmeren; een man die zijn schipperstrui uittrok om het bord schoon te vegen als hij toevallig geen borstel bij zich had. Ik moest normaliter controleren of de binnengekomen programma’s deden wat ze moesten doen. Toen de Berlijnse muur gevallen was, hield hij een opruiende toespraak: de studenten die volgende week braaf hun opdracht zouden inleveren, zouden er in geen geval meer dan een 8 voor kunnen krijgen. Door je nu in het computerlokaal op te sluiten, miskende je het historische belang van het moment. Wie daarentegen over een week terug zou komen met een stukje muur, kreeg gegarandeerd een 10 voor de opdracht.

Die opdracht moest ik dus nakijken. Ik heb nog steeds een blik met daarin een stuk of vijf klompjes. Van vier ervan zal ik nooit zeker weten of ze uit Berlijn komen, maar één heb ik zelf opgehaald. Ik was er bij.

Ja, de problemen en de zorgen zijn nu groter. Die mensen ontvluchten hun land – waar overigens een in naam communistische dictator regeert – in plaats dat ze het opnieuw kunnen opbouwen. De ellende is bijna niet te overzien. Niemand weet een oplossing, terwijl in 1989 de oplossing juist onder handbereik leek.

Dus wat zitten jullie nog braaf je huiswerk te doen! Het jaar 2015 is nu al een veel historischer jaar dan het jaar van je afstuderen. Het heeft misschien niet zoveel zin om met zijn allen naar Lampedusa of Lesbos af te reizen, of om in Boedapest en Wenen de eerste noden te lenigen, al kunnen ze ook daar best wat hulp gebruiken. Maar ook dichterbij huis valt genoeg te doen. We leven in historische tijden. Dus wat doen jullie hier eigenlijk nog?

Wat doe ik hier eigenlijk nog?

Marc van Oostendorp is hoogleraar fonologische microvariatie