Slaaplamp
Mensen met slaapproblemen zouden baat kunnen hebben bij de lichtbaktherapie die seizoensdepressievelingen helpt. Alleen: de onderzoeken naar de werkzaamheid van die bak spreken elkaar tegen. Reden voor een groep Amsterdamse wetenschappers om eens al het onderzoek statistisch samen te vegen in een zogeheten meta-analyse, met behulp van de Leidse pedagoog Kristiaan van der Heijden.
In Sleep Medicine Reviews is het resultaat te lezen. Al snel worden de tegenstrijdige uitslagen duidelijk: lichtbakonderzoekers zijn dol op piepkleine aantallen proefpersonen. Alle 53 meegenomen onderzoeken samen hebben nog geen twaalfhonderd patiënten, gemiddeld nog geen 22 proefpersonen per onderzoek. Netjes randomisatie en placebo’s toepassen gebeurde bij minder dan de helft, maar juist bij die onderzoeken waren de gevonden effecten kleiner. Desondanks helpen de lichtbakken wel degelijk bij veel soorten slaapproblemen, concluderen de auteurs. Ze helpen niet heel veel, maar het is een relatief goedkope therapie.
Coeliakie
Als je iemand bent of kent met glutenovergevoeligheid, kom je er al snel achter dat je je in behoorlijk wat bochten moet wringen om gluten uit de buurt te houden. De EU had daarom een aantal richtlijnen opgesteld over de omgang met baby’s, die het ontstaan van coeliakie moesten voorkomen. Leids onderzoek toonde vorig jaar echter aan dat die richtlijnen nergens op slaan: preventie is niet mogelijk.
Twee coeliakie-onderzoekers van het Leids Universitair Medisch Centrum bespreken in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde hoe het dan wél moet, glutenovergevoeligheidsgewijs. Coeliakie komt best veel voor – één op de honderd kinderen heeft het – en hoe eerder je erbij bent, hoe beter. Misschien moet er een bevolkingsonderzoek komen, waarbij alle kinderen worden gescreend? Niet op symptomen, want die zijn vaag en verwarrend, maar door te kijken of ze antistoffen tegen gluten in hun bloed hebben. Bij een proef in Rotterdam bleek dat er best wat ongeïdentificeerde coeliakie-lijders zijn, soms met ernstige klachten zoals slechte botten of zwangerschappen met zorgwekkend kleine baby’s. Dat kost ook geld, en wellicht zorgt dat ervoor dat een bevolkingsonderzoek kosteneffectief kan zijn.
Worstbotsing
Sterrenstelsels zijn op zich al best groot. Onze eigen Melkweg bevat bijvoorbeeld honderden miljarden sterren. Stelsels kunnen ook samen zitten in een nog grotere structuur, een cluster van honderden tot duizenden sterrenstelsels.
Op 2,3 miljoen lichtjaar van de Aarde ligt het Worstcluster, en de Worst is aan het samensmelten met een ander cluster. De schokgolven van de botsing tussen de clusters hebben gevolgen voor de sterrenstelsels in de Worst, zo laat de Leidse sterrenkundige Andra Stroe zien in een binnenkort verschijnend artikel in het vakblad Monthly Notices of the Royal Astronomical Society (pdf). Stroe en haar collega’s stelden vast dat er in de stelsels van de Worst een hoop stervorming plaats vindt, terwijl het cluster daar eigenlijk te oud voor is. Het lijkt erop dat de schokgolven de sterrenstelsels zo lomp door elkaar schudden dat er weer nieuwe sterren vormen.