De mooiste spieker aller tijden blijft de Rotterdamse student die alle informatie voor zijn vak op een neutraal vormgegeven poster zette. Een dag voor het tentamen hing hij de poster op in de tentamenzaal. Geen surveillant die keek wat er nou eigenlijk op stond.
Wat een werk moet het zijn geweest: bepalen wat er precies op de poster moest en wat niet, en hoe je dat leesbaar vormgeeft. Als hij al die tijd en moeite nou gewoon in het leren van het tentamen had gesto- nee wacht. Hij hééft tijd en moeite in dat vak gestoken. Dikke kans dat hij tijdens het vormgeven van de poster de informatie zo goed bekeek dat hij gedurende het tentamen niet eens meer hoefde te spieken. Geen betere lesopdracht dan het maken van een spiekbrief: een slimme docent stelt het verplicht.
Als er bij Geesteswetenschappen geklaagd wordt over spieken dan is dat dus reden tot grote zorg. Een academische instelling zou spieken namelijk helemaal niet als een probleem moeten zien. Als een tentamen zo in elkaar zit dat een luie, ongeïnformeerde student het alsnog kan halen door het boek stiekem in te zien, is het onvoldoende universitair van aard.
Bij een tentamen is er maar één soort informatie die je zinnig kan spieken: kennis waarvan je docent vindt dat je hem paraat zou moeten hebben. Wie tijdens een biologietentamen alsnog op moet zoeken hoe het ook alweer zat met die evolutietheorie gaat onherroepelijk de boot in. Spieken is alleen nuttig als je even kwijt was welke cytokines de T-helpercellen nou uitscheiden. Dat de docent zelf – net als de dokter en de advocaat en andere academisch opgeleide professionals – ook wel eens wat kennis op moet zoeken die ze eigenlijk paraat zou moeten hebben, maakt blijkbaar niet uit.
Nou is het hier niet de bedoeling om lekker postmodern te orakelen dat parate kennis in het Google-tijdperk overbodig is. Het punt is dat als een tentamen puur op die parate kennis staat of valt, het gewoon niet zo’n goed tentamen is. Kom daarom met vragen waarin de student iets slims met die al-dan-niet-parate kennis moet doen. Ontwerp het desnoods zo dat degene die alles moet opzoeken onherroepelijk in tijdnood komt. Bij talenstudies moeten de woordjes er inderdaad gewoon ingestampt, maar daar vallen spiekende luiwammesen alsnog door de mand zodra ze een mondeling moeten doen.
Maar ja, een goed tentamen maken is verschrikkelijk moeilijk. En zo’n tentamen vervolgens nakijken is dat nog meer. De geesteswetenschappers schrokken al terug van de extra kosten die surveillanten met zich mee zouden brengen, maar dat valt in het niet bij wat het kost als je je tentamens echt goed aanpakt. Wees niet verbaasd als studenten straks in de gaten worden gehouden met wat opgehangen camera’s. Die oplossing is namelijk goedkoop, snel en lui: het docenten-equivalent van spieken.