Columns & opinie
527....: Boeddhisme light
Hebben de boeddha’s in het tuincentrum nog iets te maken met religie? Hoogleraar Aziatische religies Paul van der Velde geeft in Museum Volkenkunde een lezing over ‘de nieuwe tuinkabouters’ en ‘wellness-boeddhisme’.
woensdag 4 maart 2015

Waarom kopen Nederlanders Boeddhabeelden?

‘‘Sommige mensen gebruiken ze puur als decoratie. De boeddha vervangt eigenlijk de ouderwetse tuinkabouter. Voor anderen is het van spirituele waarde: het beeld is meer dan een beeld. Ze “hebben er iets mee” en ervaren er een bepaalde rust bij. Hij wordt op de piano gezet, met foto’s van een overleden huisdier erbij, een flesje Lourdes-water en wat dennenappels uit hun favoriete natuurgebied. Soms roepen de beelden emotionele reacties op. Ik begeleid regelmatig reizen naar Azië, waarbij Nederlanders tranen in de ogen krijgen als ze een bepaald Boeddhabeeld tegenkomen. Iets wat je bij Aziatische boeddhisten trouwens zelden ziet.’

Om hoeveel boeddha’s gaat het?

’Ongeveer een kwart van de huishoudens heeft er een of meer in huis. Er zijn in Nederland meer Boeddhabeelden dan Nederlanders.’

Maar je mag een boeddha toch eigenlijk niet voor jezelf kopen?

‘Dat is onzin. Deze misvatting berust op een taalkundig misverstand. In veel Aziatische landen is er een apart werkwoord voor het kopen van een boeddha. Die koop je niet op dezelfde manier als je boodschappen. Vrij vertaald doneer je dus geld, en heb je hem in bruikleen, en niet in je bezit. Maar in de praktijk komt dat echter op hetzelfde neer.

‘Winkeliers zijn heel vindingrijk. In Kathmandu weten ze dat toeristen geloven dat het ongeluk brengt om een boeddha te kopen. Ze zetten daarom een schaal met kleine beeldjes op de toonbank. Klanten die een groot Boeddhabeeld willen kopen, schaffen voor 700 dollar zo’n klein beeldje aan om thuis cadeau te doen, en “krijgen” vervolgens van de verkoper het grote beeld.

In Nederland zie je vaak dat mensen de beelden aan hun wederhelft cadeau geven, of zich er niets van aantrekken.’

Over wat voor een Boeddhabeeld hebben we het eigenlijk? Ook de lachende mannetjes met de dikke buik?

‘De dikke lachende is een geluksgod uit China, Korea en Japan. Hij wordt daar ook wel als de Boeddha van de toekomst gezien. Dat weten maar weinig Nederlanders, en deze hoor je nu weer net niet voor jezelf te kopen.’

Wat vinden Aziatische boeddhisten van onze tuincentrumvariant?

‘De reacties zijn gemengd. Sommigen vinden het prima: hoe meer beeltenissen des te beter. Anderen vragen zich af of westerlingen wel ritueel juist met de beelden weten om te gaan. Die verschillen per land. Maar meestal wordt een Boeddhabeeld gezien als een levend wezen. Idealiter staat hij op ooghoogte, en niet op de grond. Ook hebben mensen vaak hun schoenen uit als ze in de buurt van een Boeddha zijn.’

Hoeveel Boeddhisten kent Nederland eigenlijk?

‘Door alle verschillende vormen is dat moeilijk in te schatten. Er is heel wat “boeddhisme light”: wellness- en meditatieboeddhisme. Mensen combineren het vrolijk met het christendom of humanisme. Er is boeddhisme voor moeders met schoolgaande kinderen, een boek over hoe je Boeddha wordt in zestig dagen, zen achter het stuur. Of je komt bij iemand op de wc waar een kalender hangt met 365 boeddhistische wijsheden. “Laat de mens de mens zijn, en de steen de steen”.’ PM

Boeddhisme Weekend

Museum Volkenkunde

Za 7 en zo 8 ma (lezing om 13.15)

Boeddhisme Weekend

Museum Volkenkunde

Za 7 en zo 8 ma (lezing om 13.15)