‘Een geisha is letterlijk iemand die de kunst verstaat om een avond vlekkeloos te laten verlopen’, aldus prof. dr. Matthi Forrer, conservator Japan en Korea bij het Rijksmuseum Volkenkunde. ‘Geisha’s zijn dus geen prostituees, een misvatting die bij veel westerlingen voorkomt.’

Wie langs de verschillende zalen loopt, ziet al snel dat van dit vooroordeel inderdaad weinig klopt. Geisha’s moesten een zware opleiding volgen, waarin muziek en dans belangrijke onderdelen vormden.

‘De geisha zorgde vroeger voor verlichting door eigentijdse, populaire muziek en dans. Voor ander vermaak waren er de courtisanes, die wel prostitutiediensten aanboden maar ook veel kennis hadden van klassieke Japanse literatuur en poëzie. Beide groepen stonden in hoog aanzien’, zegt Forrer.

De misvatting komt ook voort uit de periode vlak na de Tweede Wereldoorlog, toen veel Amerikaanse soldaten in Japan gelegerd waren.

‘Veel vrouwen gaven zich toen uit voor geisha, terwijl ze de opleiding tot geisha niet hadden. Begrijpelijk, want ook zij moesten overleven. Ze waren de prostitutie in gedreven om aan de armoede te ontkomen.’

In de verschillende zalen komt het leven van de geisha in Kyoto in de periode van 1750 tot nu aan bod. ‘In 1750 begon de eerste vrouwelijke geisha. Een feministische actie, want tot die tijd was het een al ouder beroep dat uitsluitend door mannen werd beoefend, omdat het met uitvoerende kunsten als dans en muziek te maken heeft. Zo staan in het traditionele Japanse theater nog altijd geen vrouwen op de planken. Door de loop der jaren werd geisha steeds meer een vrouwenberoep. Er zijn nu nog twee mannelijke geisha’s in Tokio, wist een Russische collega me te vertellen.’

Tegenwoordig zijn er in totaal nog rond de 180 geisha’s en zo’n zestig maiko, meisjes die de opleiding tot geisha volgen, in Kyoto. Niet veel in vergelijking met de tachtigduizend die Japan rond 1930 telde.

‘Toch is het geen uitstervend beroep, geishabezoek is heel erg exclusief. Een avond met geisha’s inclusief muziek en eten kost al snel een gemiddeld maandsalaris. Als je tenminste binnenkomt: dat kan alleen als je wordt geïntroduceerd door een vaste klant.

‘Dit is de eerste geishatentoonstelling ooit in Europa. Een kijkje in een wereld die voor het grootste deel van Japan even goed gesloten is. Vandaar de ondertitel: "Dichterbij komt u niet".’

De tentoonstelling bestaat uit traditionele geishakleding, in bruikleen van het Japanse geishahuis Yoshifumi, compleet met exclusieve films waarin geisha’s zich laten aankleden, dit kunnen ze namelijk niet zelf. De expositie is aangevuld met een uitgebreide verzameling foto’s, prenten en objecten uit de eigen collectie.

‘Die komt voor het eerst sinds 1883 weer uit het depot. We hebben zoveel om te laten zien: we hebben genoeg om vijf Japanse families van rond 1820 volledig uit te rusten. En dan hoeven ze geen honger te lijden, want we hebben zelfs het gereedschap voor de landbouw en andere beroepen uit die tijd.’

Geisha: Rijksmuseum Volkenkunde, tot 6 april 2015, € 12 (studenten gratis)