Wetenschap
Nanomicrofoon - Coeliakie - Bypass
dinsdag 7 oktober 2014
© Ethicon Endosurgery, Inc.

Bypass

Erg dik zijn is ongezond. Niet alleen moet je al die kilo’s meezeulen, je loopt ook nog eens een sterk verhoogd risico op chronische aandoeningen als suikerziekte. Mensen die echt veel te dik zijn, kunnen in aanmerking komen voor een maagband of voor een zogeheten Roux-en-Y gastric bypass, waarbij hun maagdarmstelsel drastisch wordt ingekort. Dat is een ingrijpende operatie waardoor ze nooit meer normaal kunnen eten, maar het helpt wel echt. Sterker nog: wetenschappers zien zelfs een effect op suikerziekte voordat de kilo’s eraf gaan. Promovenda Mirjam Anne Lips vergeleek de gevolgen van maagbandjes, bypasses en superstreng diëten met elkaar om erachter te komen hoe dat kan.

Haar conclusie is dat voor veel van de hormonen en concentraties aan stofjes het niet zo gek veel uitmaakt of je iemand op een dieet met heel weinig calorieën zet of zo’n bypass-operatie geeft. Dat is opvallend, want eerder onderzoek gaf juist aan dat een bypass-operatie grote invloed heeft op de hormoonhuishouding. Lips hoopt tijdens het verschijnen van deze Mare op haar bevindingen te promoveren.

Coeliakie

Het tijdstip waarop kinderen gluten krijgen, lijkt geen grote rol te spelen in het ontstaan van gluten-intolerantie. In het prestigieuze vaktijdschrift New England Journal of Medicine beschrijft een internationaal team van wetenschappers met LUMC’er Sabine Vriezinga als eerste auteur een interventie met kleine kindjes.

De huidige aanbeveling is dat een baby met coeliakie in de familie tijdig blootgesteld moest worden aan gluten - tarwe-eiwitten -, zodat ze daar goed aan kunnen wennen. Tijdig was dan tussen vier en zes maanden.

Vriezinga en co deelden poeder uit aan ouders van 944 van zulke baby’s, met òf alleen melksuiker, of melksuiker met een piepklein beetje gluten erin. Dat moesten de ouders dan aan de kindjes geven, zonder dat zij zelf wisten wat erin zat. Vervolgens keken ze jaren later of de opgegroeide baby’s coeliakie kregen.

Conclusie: het maakte niet uit wat voor soort poeder de kindjes hadden gekregen: ze kregen coeliakie of ze kregen het niet. Ook het langer of korter doorzetten van borstvoeding lijkt van weinig invloed. Er is dus geen wetenschappelijk bewijs dat de huidige glutenrichtlijnen ondersteunt, concluderen de auteurs.

Nanomicrofoon

In Physical Review Letters beschrijven drie natuurkundigen, onder leiding van de Leidse hoogleraar Michel Orrit, een microfoontje dat uit één enkel molecuul bestaat. De microfoon bestaat uit een molecuul van de stof dibenzoterryleen (DBT), dat op een ‘stemvork’ van kwarts zit geplakt. DBT fluoresceert, wat wil zeggen dat als je er licht op schijnt, het zelf licht van een andere kleur uitstraalt, net als blacklightverf. Dat licht dat het DBT-molecuul uitzendt, verandert een piepklein beetje als het kristal waar het op zit gaat trillen, en dat veranderende licht kun je meten. De microfoon zelf is dus maar één molecuul groot, maar je hebt wel wat spul eromheen nodig: een laser, een spectrometer, een stemvork èn de apparatuur om alles af te koelen tot anderhalve graad boven het absolute nulpunt. Dan heb je echter ook iets waarmee je piepkleine trillinkjes kan meten. Dat is handig voor allerlei natuurkundige experimenten op nanoschaal, aldus de onderzoekers.