Universiteiten zijn er van oudsher voor twee taken: onderzoek doen en onderwijs geven. Sinds 2005 is daar een extra klus bij gekomen. De resultaten van dat onderzoek moeten op een of andere manier de maatschappij in. Het was de tijd van het Innovatieplatform: Nederland hoopte op een kenniseconomie met een eigen Nokia of Google, en dat moest voortkomen uit de universiteiten.

Het Innovatieplatform zakte weg in de Haagse beleidsblubber, maar de universiteiten innoveerden toch. Ze hebben allemaal een tech transfer office dat moet helpen om ontdekkingen met potentie naar de markt te brengen.

Voor het geld hoeft dat niet zo nodig. In Amerika moeten universiteiten al sinds de jaren tachtig techtransferen, en vijf van de zes universiteiten leggen daar geld op toe. Nederland draait zo’n beetje quitte (zie hier).

Het gaat echter niet alleen om geld, het gaat er ook om dat een universitaire vinding het leven beter kan maken. Penicilline, het poliovaccin, de laser en het lcd-scherm hebben allemaal hun wortels in universitaire laboratoria. Het zou zonde zijn als we hun moderne evenknieën in een bureaula laten verstoffen als ze met een klein opkontje wél naar de maatschappij te brengen zijn.

De grote vraag is hoe groot dat opkontje precies moet zijn. Mare heeft de afgelopen jaren over heel wat veelbelovende Leidse ontdekkingen geschreven waarvoor de sprong naar supermarkt of ziekenhuis te ver bleek.

Soms komt dat doordat de beloftes toch niet waargemaakt worden, soms door stomme pech, en soms omdat de wetenschapper het vermarkten er maar een beetje bij moet doen, in zijn of haar vrije tijd. ‘Het werk waar ik voor betaald word, gaat voor’, verzuchtte één van de ontdekkers.

De universiteit wordt geacht om onderzoek, onderwijs en valorisatie te doen, maar de onderzoeker wordt alleen afgerekend op de studentjes en de stukjes. Tegenover hem of haar zit een investeerder die misschien wel aan de slag wil, maar niet met het onbruikbare halffabrikaat dat er nu ligt.

Voordat er daadwerkelijk gevaloriseerd is, zal één van de partijen de nek uit moeten steken, maar allebei hebben ze daar teveel bij te verliezen. Juist de eerste stapjes van de kennisbenutting moeten over een brede kloof. Nou bestaat er een potje dat als loopplank kan fungeren: de zogeheten Valorisation grants van technologiestichting STW. Het potje is echter ondiep, en de meeste aanvragen worden afgewezen.

Sinds vorige maand hebben de universiteiten afgesproken dat ze bij het evalueren van onderzoek extra gaan letten op ‘maatschappelijke relevantie’. Het zou mooi zijn als dat voortaan ook opgaat bij het evalueren – en betalen! - van de onderzoekers zelf.