The Harvard Crimson, de universiteitskrant van Harvard, meldt in een achtergrondartikel dat drie van de 15 miljoen boeken in de universitaire collecties gebonden zijn in mensenleer. Tenminste, voor zover de bibliothecarissen weten. Wellicht zijn de oorspronkelijke bindingen vervangen, heel misschien dat er nog mensenhuiden op de planken staan waarvan de aard van de omslag onbekend is.

De duidelijkste kandidaat is het exemplaar van de essaybundel Des destinées de l’ame van de Franse dichter Arsène Houssaye. De kaft heeft duidelijk zichtbare poriën; volgens een inmiddels verloren notitie is de huid afkomstig van een anonieme patiënte uit een Frans gesticht.

Het boek op het plaatje heet Practicarum quaestionum circa leges regias Hispaniae, een Spaans wetboek, bevat op de laatste pagina de aantekening: ‘de binding van dit boek is alles dat rest van mijn goede vriend Jonas Wright, die levend gevild werd door de Wavuma op 4 augustus 1632. Koning Mbesa gaf mij zijn boek, en een stuk van zijn huid om het in te binden. Requescat in pace.’ De Wavuma waren een stam in het huidige Zimbabwe.

De collectiebeheerder van Harvard vermoedt overigens dat het boek ergens in de afgelopen vierhonderd jaar opnieuw is ingebonden. DNA-onderzoek geeft geen uitsluitsel omdat erfelijk materiaal uit elkaar valt onder invloed van de tropenzon, tijd en het leerlooien. Boek nummer drie is een miniatuurtje, waarvan de levende leerdonor de kaft afstond bij een operatie.

Zit er om één van de drie miljoen Leidse boeken een mensenleren kaft? Hoogstwaarschijnlijk niet. De collectiebeheerders verwijzen voor de zekerheid door naar elkaar, ‘maar dit soort boeken zijn zulke unica dat ik me kan niet kan voorstellen dat wij er een hebben en dat niet zouden weten’, aldus restaurateur Femke Prinsen.

Voor wie toch een beetje wil griezelen: de UB beschikt wel over het boekje De Pelle Humana over mensenleren bindingen. De kaft daarvan is gewoon van papier. BB