Columns & opinie
Geen commentaar: Adem uit, laat het gaan
Bart Braun
woensdag 2 april 2014
© Silas.nl

In de film White Christmas (1954) bezingt Danny Kaye de geneugten van het leger: ‘A soldier out of luck, is never really stuck, there’s always someone higher up where you can pass the buck.’

Wat goed werkt in het leger, werkt natuurlijk ook goed in het hoger onderwijs, lijkt minister Bussemaker te denken.

Nog niet zo gek lang geleden was ze er zelf bestuurder, en blijkbaar zat ze al die tijd te springen op besluiten uit Den Haag die haar vertelden wat ze wel en niet mocht doen. In elk geval is dat wat er nu gebeurt, en juist de Universiteit Leiden kreeg de afgelopen tijd vaak een corrigerende ruk aan de halsband.

De universiteit heeft of verzint een regel, met als doel om studenten te helpen of om aan de eisen uit Den Haag te voldoen. Vervolgens mekkert er ergens een student dat hij of zij de dupe wordt van die maatregel, komen er Kamervragen en bepaalt de minister hoe de kwestie geregeld moet worden.

Boetes voor laatinschrijvers bij tentamens, omdat een faculteit graag wil weten of ze vijftig of vijfhonderd bankjes klaar moet zetten? Mag niet.

Tentamencijfers laten vervallen na vier jaar? Mag niet.

Iets extra’s organiseren voor je studenten, wat wel wat extra kosten met zich meebrengt? Mag niet.

In het mbo en hbo leidde vrijheid tot diplomafraude, losgeslagen nieuwbouwprojecten en ondermaatse opleidingen, en daar moeten de universiteiten nu voor boeten. De minister trekt de touwtjes aan, en gaat over op gecentraliseerd micromanagement.

Het Amerikaanse leger waar Kaye’s personage het zo naar zijn zin had, was echter behoorlijk homogeen. De soldaten waren General Issue Joe’s, hun pakje heet niet voor niets een uniform. Het is echter maar de vraag of een klas van dertig tot in hun tenen gemotiveerde studenten huisdiergeneeskunde wel echt in hetzelfde keurslijf past als een horde van duizend katerige eerstejaars die rechten kozen omdat ze niet wisten wat ze wilden doen.

Op dezelfde manier kun je een faculteitsbestuur wel iets meer verantwoordelijkheid toevertrouwen dan een achttienjarige uit Vermont die in een weiland vol nazi’s wordt gedropt. Managementboeken waarschuwen tegen micromanagement, omdat je er besluiteloos en onverantwoordelijk personeel mee kweekt. In het hoger onderwijs is het nog merkwaardiger, omdat je toch een zekere mate van besluitvaardigheid en verantwoordelijkheid moet hebben voordat je baas van een faculteit of universiteit kan worden.

Besturen is mensenwerk, mensen maken fouten, maar deze mensen zitten wel dicht op de onderwijspraktijk. De smeulende puinhopen van het middelbaar onderwijs zouden ook de mensen op het ministerie huiverig moeten maken voor al te veel regeldrift.

Een verstandig bestuurder durft los te laten, en accepteert dat wat je ook doet, er altijd mekkeraars en aandachtstrekkers zullen zijn. De oplossing van een probleem schept vrijwel altijd nieuwe problemen.

Adem uit, laat het gaan. May your days be merry and bright.