Columns & opinie
Juridische vliegtuigramp
Lucia de B., de film over de affaire rond verpleegster Lucia de Berk, kwam zondag uit.
Bart Braun
woensdag 2 april 2014

Statisticus prof. Richard Gill, hoe was de première?

‘Geweldig! Er werd ontzettend mooi geacteerd. Wat me meeviel is hoeveel werkelijkheid er in zo’n gecomprimeerde film paste. Het schrijnde bij sommigen dat alle klokkenluiders waren samengevoegd tot één persoon, maar filmisch was dat wel een goede zet.’

Wat was er ook alweer aan de hand in haar zaak?

‘Feitelijk niks, dus. Er was een baby dood, er waren roddels over een gekke verpleegster, en ineens was er een aangifte van een serie verdachte sterftes, en circuleerde er een lijst van dertig mensen die door die verpleegster gedood zouden zijn. Zij kreeg levenslang en tbs. Na een lang juridisch gevecht is de zaak heropend, is zij vrij gesproken en heeft de rechter gezegd dat er geen moorden zijn gepleegd.’

En wat was uw rol daarbij?

‘In eerste aanleiding was het bewijs tegen Lucia uitsluitend statistisch: het kon toch geen toeval zijn dat zij bij ál die doden betrokken was? Ik heb toen een statistische analyse gedaan die liet zien dat de kans daarop niet één op 342 miljoen was maar eerder iets als één op vijftig. Ik ben de petitie gestart om de zaak te laten heropenen, die is ondertekend door alle Nederlandse hoogleraren statistiek, Nobelprijswinnaar Gerard ‘t Hooft en vele anderen. Dankzij mijn inzet kwamen er artikelen in onder meer Nature, Science en de New York Times, en die gaven Nederlandse journalisten een reden om meer over de kwestie te schrijven. Omgekeerd had ze ook invloed op mij: dankzij haar zaak maakte ik de overstap van quantumstatistiek naar forensische statistiek.’

Hoe is het contact met Lucia?

‘Ik heb haar twee keer opgezocht in de gevangenis, samen met haar man en kind. Dat wilde ik eerst niet: als je als wetenschapper optreedt, moet je niet emotioneel betrokken raken. De bezoeken waren…aangrijpend. Ik wil er niet meer over zeggen. Na haar vrijlating was ze eregast toen ik een fellowship bij het KNAW-instituut NIAS kreeg. De hoogwaardigheidsbekleders reageerden nogal wisselend op de aanwezigheid van iemand die tot voor kort als seriemoordenares gold.’

Is deze film voor u ook een beetje de afsluiting van de zaak?

‘Het is juist het begin van deel twee. We hebben antwoord nodig op de vraag wat er is gebeurd in dat ziekenhuis. De minister van Justitie heeft excuses aangeboden, maar de directie van het HagaZiekenhuis niet. Terwijl het ziekenhuis de onterechte aangifte deed en het Openbare Ministerie leugens voerde, zoals de film correct laat zien. Deze zaak is een juridische vliegtuigramp geweest. Nu is het voorbij: zij krijgt een zak geld van de belastingbetaler, juristen hebben er heel veel van geleerd – maar de medische wereld kijkt de andere kant op. Dit kan morgen weer gebeuren, want de medici kunnen zo niet leren van de fouten die gemaakt zijn.’