Achtergrond
Particulier geld is niet eng
‘Ik ben echt niet weggejaagd uit Leiden’, zegt hoogleraar sinologie Barend ter Haar, die sinds januari aan Oxford is verbonden. ‘Ik had er nog jaren kunnen werken. Maar de bezuinigingen en reorganisaties waren soms best frustrerend.’
Vincent Bongers
woensdag 19 juni 2013

Vrijdag is Barend ter Haar (1958) even terug voor een afscheidssymposium bij de universiteit waar hij in 1976 aan de studie Chinees begon en met enige tussenpozen tot 2012 werkte. Ter Haar was populair bij zijn Leidse studenten. Hij heeft een fanclubpage op Facebook met 163 likes. ‘Ach, die is natuurlijk niet erg actief meer. Ik vind het wel leuk. Niets menselijks is mij vreemd, dus ijdelheid ook niet.’

Als bestuurder bij de opleiding Chinees kreeg hij met veel onrust te maken.

‘Ik heb zelf mede leiding gegeven aan drie reorganisaties. Het vervelende is dat het geen rol speelt of een studie het goed doet. Er wordt alleen gekeken waar er kan worden gekort. Of het goede of minder goede wetenschappers betreft, doet niet ter zake.’

Ook op onderwijsgebied wordt eindeloos vernieuwd. ‘Om de opleiding zo aantrekkelijk mogelijk te maken, werden er steeds nieuwe masters verzonnen om studenten te trekken. Dan werden Chinese ontwikkelingen bijvoorbeeld gekoppeld aan Japan of Korea, of nog verder weg aan India en Indonesië. Daar had ik altijd wel enige moeite mee.

‘Je begint met niets, als je Chinees gaat leren. Dat is bijvoorbeeld bij Grieks of Italiaans anders. Studenten weten niets van de taal en weinig van het land. Er is een 100 procent focus nodig op China.’

Niet dat het geld voor het opscheppen ligt bij zijn nieuwe werkgever. ‘Het is geen Harvard. Veel prestige betekent niet automatisch veel middelen. Oxford is niet zo rijk als het lijkt.’

Veel geld komt van particulieren. De Hong Kong Chinese filmtycoon Run Run Shaw betaalt bijvoorbeeld Ter Haars ‘chair’. ‘Dat is heel normaal in Oxford. China Studies krijgt bijvoorbeeld een nieuw gebouw. De Chinese luxegoederenfabrikant Dickson Poon heeft 10 miljoen pond bijgedragen aan het centrum dat zijn naam gaat dragen. In dit gebouw komen allerlei wetenschappers uit verschillende academische hoeken samen om China te bestuderen. Ik vind het persoonlijk heel prettig als ik bijvoorbeeld met allerlei sociale wetenschappers samen kan werken op een locatie. In Leiden was dat niet mogelijk, behalve binnen de sinologie zelf.’

In Nederland zijn bestuurders huiverig voor particulier geld. ‘In 2000 wilde een Chinees advocatenkantoor geld in sinologie stoppen. Dat leek ons een goed idee, maar de decaan wilde het niet.’ Bang voor inhoudelijke bemoeienis van de gulle gevers is Ter Haar niet. ‘Kijk, misschien bemoeit Poon zich met hoe het gebouw er uit gaat zien. Daar heb ik geen probleem mee. Er is geen sprake van politiek ideologische inmenging. Shaw produceerde Hollywoodachtige films en financiert chairs bij allerlei instellingen. Die houdt zich echt niet bezig met mijn werk.’

Ter Haar doet onderzoek naar de culturele geschiedenis van China. Hij schrijft veel over religieuze en spirituele bewegingen. Op zijn website heeft Ter Haar een uitgebreide analyse van de Falun Gong staan. Dat is opvallend omdat deze religieuze organisatie is verboden en fel wordt bestreden door het regime in Peking. ‘Ik zou er ook geen lid van worden, maar dat geldt voor zoveel bewegingen. Ik vind wel dat de organisatie in alle openheid moet kunnen bestaan. Toen in 1999 de vervolging door de Chinese autoriteiten begon, heb ik meteen dat stuk geschreven.

‘Ik wilde een objectief beeld geven van de organisatie. Ik ben toen maar een tijdje niet naar China toegegaan. Dat leek me wel zo verstandig. In 2006 ben ik voor het eerst weer in het land geweest. Ik had geen probleem om een visum te krijgen.’