Leidse studenten vinden af en toe een boek in hun brievenbus. ‘Bij sommigen slaat de verwarring dan toe’, vertelt Ilja Mottier, secretaris van de Boekenzolder. ‘Ze komen het boek soms bij ons terugbrengen, omdat ze denken dat het verkeerd bezorgd is.’ De boeken zijn echter een cadeautje. Op de website van de Boekenzolder staat het nog eens nadrukkelijk vermeld. ‘De boeken zijn gratis. Er zit niets achter. Er komt geen rekening. Er zitten geen adders onder het gras… er is zelfs geen gras.’ De achterdocht van de moderne mens wordt blijkbaar niet gemakkelijk gesust.
‘De Boekenzolder is opgericht door een Engelse dame die in Nederland als literair agent werkte’, vertelt Mottier. ‘Zij ontdekte dat er elke week duizenden boeken in de papierversnipperaar verdwijnen, terwijl boeken voor veel mensen te duur zijn. In eerste instantie zorgde ze ervoor dat de overgebleven boeken bij gevangenissen, asielzoekerscentra en andere instellingen terecht kwamen.’ Het initiatief is uitgegroeid tot een heuse strijd tegen boekloosheid. ‘Op onze Boekenzolder aan de Middelstegracht mogen mensen maximaal zeven boeken per keer gratis meenemen. Iedereen is welkom.’
De Boekenzolder kent dan ook een gemêleerd publiek. ‘Op donderdag- en vrijdagmiddag zien we veel oudere mensen. Werkenden en studenten komen vaak op dinsdagavond’, zegt voorzitter Sjaak van Rijn. Vooral buitenlandse studenten weten hun weg naar de zolder te vinden. Mottier: ‘We hebben een grote collectie Engelstalige boeken, maar ook boeken in het Farsi, Hindi of Urdu.’
Terwijl de meeste vrijwilligers sorteren en stempelen, gaat Jan Bos nog iets verder. Op de fiets – met twee grote tassen bungelend aan het stuur – trekt hij langs de Leidse studentenhuizen om de gratis boeken te bezorgen.
Een enkele keer kunnen de studenten weinig met de boeken. Zo kreeg Franca van Daalen een Spaanstalig boekje. ‘Misschien leuk, maar ik kan geen Spaans.’ Andere keren is het een aangename verrassing, of zelfs een schot in de roos.
‘Grappig genoeg kreeg ik als politicoloog twee boeken die wonderwel toepasselijk waren; een boek over de politieke besluitvorming rondom het Nationaal Historisch Museum en een boek over de invloed van de media’, vertelt student Daan Jacobs enthousiast. Lisanne Broersen kreeg een boekje over schrijven. ‘Precies nu ik mijn eigen songs probeer te maken.’ Helaas krijgt Bos ook negatieve reacties. ‘Dan vragen ze waarom ik die troep in de brievenbus doe, of ze gooien het regelrecht bij het oud papier.’
‘Het zou natuurlijk makkelijker zijn als de studenten zelf naar de Boekenzolder zouden komen. Dan kunnen ze iets van hun eigen smaak uitkiezen’, zegt Thomas Brzezinski (23, rechten), de enige student onder de vrijwilligers. Maar kunnen studenten – allen in het bezit van een mobieltje en genoeg geld voor de kroeg - niet gewoon voor hun boeken betalen? Brzezinski: ‘Studenten hebben nog steeds relatief weinig te besteden. Het voegt bovendien echt wat toe om een oud boek te lezen. Het is al door zoveel handen gegaan, het heeft een eigen geschiedenis.’
Mottier wijst op het donatiepotje. ‘Een kleine bijdrage is natuurlijk altijd welkom als mensen het kunnen missen. Maar zo niet, dan even goede vrienden. Daarnaast kunnen mensen natuurlijk altijd boeken brengen.’ Zonder boeken zal de stichting niet snel komen te zitten. ‘Er komt nog altijd meer binnen dan er uit gaat.’