Columns & opinie
Column: Seks!
woensdag 12 juni 2013

Noot vooraf: toen ik half maart een column schreef met ‘seks’ in de titel, had opeens iedereen hem gelezen. Maar ik proefde dat de inhoud (die verre van sexy was) u nogal teleurstelde. Vandaar dat ik het, zo vlak voor een hete zomer, met u goed wil maken. Seks is per slot van rekening uw favoriete onderwerp. Dat wil zeggen, u leest er graag over. Mare onderkent uw behoefte en publiceerde afgelopen weken smeuïge cover stories over studentes in de prostitutie en seksfoto’s op WhatsApp. Daarbij wil ik niet achterblijven. Dus volgt u mij even naar Berlijn, een kleine twee weken geleden.Het was een mooie dag geweest. Een lentebui spoelde het stof van de straat, de avondzon droogde de kasseien. Zelfs de mussen lieten zich van hun zwoelste kant horen, met hun hitsige getjilp in de kastanjeboom. Een zwangere avond, kent u die uitdrukking? In een broeierige boekhandel in yuppenwijk Prenzlauerberg leek Nederland dichterbij dan ooit. Aanleiding: een nieuwe Duitse vertaling van Turks Fruit van Jan Wolkers. Türkischer Honig. Het klinkt wat steriel, maar geloof me: de Duitstalige versie leest minstens zo spannend als de originele. Stelt u zich Duitse jaren-zeventig-porno voor, inclusief al dat haar en andere begeerlijke viezigheden.

Voor de boekpresentatie waren Arnon Grunberg en de weduwe Wolkers – ‘noem me alsjeblieft Karina’ - naar Berlijn afgereisd. Ze zouden praten over de impact van Turks fruit op het Nederland van de jaren zeventig. Karina als ooggetuige van de totstandkoming, en meer nog: als muze van Jan. Grunberg als de beroemde schrijver die ook gewoon een jongetje is geweest. Voor wie de roman van Wolkers blijkbaar een cruciale rol had gespeeld in zijn Sexualerziehung. Iets met plakkende pagina’s, vermoedelijk.

Aan het begin van de literaire avond wordt stevig de toon gezet met het vertonen van de frivole huwelijksscène uit de film van Paul Verhoeven. Rutger Hauer en Monique van de Ven zijn nagesynchroniseerd, maar dat maakt haar borsten niet minder pront, zijn billen niet minder strak. Dan leest de vertaalster een passage voor uit haar Duitse vertaling. Lichaamssappen en -geuren vliegen het publiek om de oren. Een opsteker: die woorden leer je niet in een taalcursus.

Het veel te intellectuele publiek krijgt het benauwd. De moderator, een Nederlandse hoogleraar aan de Freie Universität, haast zich om in zijn eloquente, overdreven gearticuleerde Duits te vertellen dat Türkischer Honig echt heel veel meer is dan een boek over vrije seks. Wat dan precies komt niet helemaal uit de verf. Iets met een tijdsbeeld, een revolutie, maar toch vooral: vrije seks.

Wolkers (1925) groeide op in het streng gereformeerde Oegstgeest, licht Karina toe. Het uitbreken van de oorlog gaf hem de vrijheid daaraan te ontsnappen, onder te duiken en de kunstacademie te volgen. Maar al snel keerden de bekrompenheid, autoriteit en preutsheid terug. De oorlog was een bevrijding, de bevrijding een verstikking. (Ongemakkelijk geschuifel op Duitse stoelen.) Zodoende hield Jan eigenlijk meer van natuur – ‘beestjes’ - dan van mensen. (Begrip in de zaal.) Ook de menselijke paringsrituelen schetste hij zo natuurlijk mogelijk. Zonder de viezigheden te verbloemen, elkaars viezigheden die we, zo theoretiseert Grunberg, moeten vergeten om seks te kunnen hebben. Of althans: ze moeten een ander karakter krijgen, we moeten ze als opwindend ervaren.

De literaire avond verloopt vlot, maar ergens wringt er iets. Buiten is de zon onder, Karina neemt een sigaartje. ‘Weet je dat het vandaag internationale anti-rookdag is?’ vraag ik, terwijl ik haar mijn aansteker voorhoud. ‘O! Dan moeten we juíst roken!’ giechelt Karina. Ze geeft me een frivole knipoog, terwijl ze mijn vuur in haar sigaar zuigt. We weten allebei: die seksuele revolutie, das war einmal.

Zij is nu louter nog het thema van literatuurwetenschappelijke theorieën, door mensen die al in geen eeuwen meer seks hebben gehad. Turks Fruit als roman is geschiedenis. Een ‘tijdsbeeld’.

De preutsheid is terug, de angst voor elkaar. Naakt is uitbesteed aan internet, vrije seks aan ‘sletten’ en ‘players’. Europa glijdt terug naar de jaren vijftig, terug naar Oegstgeest.

Geerten Waling is promovendus bij Geschiedenis