Columns & opinie
Opinie: Tweejarig bsa is ondoordacht
Waarom moet de aantoonbaar capabele student zich als tweedejaars wederom bewijzen, vraagt Bert van Laar zich af. Er wordt al genoeg geëxperimenteerd met studentrendement.
woensdag 20 maart 2013

Een bindend studieadvies in het tweede jaar. Dat opperde minister Bussemaker van Onderwijs vorige week. Met name de Leidse universiteit is tevreden met de suggestie. Zó tevreden zelfs, dat het experiment waarschijnlijk volgend collegejaar al van start gaat.

Het vlotte enthousiasme komt echter wat ondoordacht over. Een eerste bezwaar is het alsmaar toenemende aantal van an sich misschien heel aardige maatregelen. Is er de afgelopen jaren niet al genoeg geëxperimenteerd teneinde het studierendement te verbeteren? Bij het invoeren van een tweedejaars bsa zou het gaan om een zes jaar durende proef met een evaluatiemoment na vijf jaar. Elke nieuwe maatregel die tijdens die periode wordt genomen, problematiseert echter de betrouwbaarheid van die evaluatie. Dat geldt uiteraard ook voor recentelijk genomen, nog niet geëvalueerde maatregelen.

Dit is geen pleidooi om de evaluatie eerder te laten plaatsvinden; de termijn van vijf jaar is op zich heel realistisch. Dit is een pleidooi om op te houden met het stapelen van nieuwe maatregelen totdat een goede bezinning heeft plaatsgevonden op de effecten van, om zomaar eens wat te noemen, het vorig jaar behandelde pakket ‘studiesucces’ en het inmiddels onvermijdelijk lijkende op handen zijnde leenstelsel.

Een tweede bezwaar. Er zijn studenten die zich realiseren meer kans te maken op de arbeidsmarkt wanneer ze meer doen dan hun studiegenoten. Voorbeelden van zulke extra’s zijn het doen van een tweede of zelfs een derde studie en het actief worden bij een politieke partij of bij een verenigingsbestuur. Hoe zit het met deze studenten? Hoe verenig je een veertig uur tellende studieweek met een nuttige en daardoor vaak veeleisende nevenactiviteit? En mocht de proef landelijk aanslaan, hoe haalt een student met dubbele studies 120 studiepunten per jaar? Het mag duidelijk zijn dat een goed en niet al te hoogdrempelig uitzonderingsbeleid van het grootste belang is.

Over studentbestuurders gesproken: vorig jaar besloot de universiteit dat bestuurders van studieverenigingen die tevens nog eerstejaarsstudent zijn, de facto niet langer recht hebben op een bestuursvergoeding. De argumentatie ging ongeveer als volgt: een bestuursjaar levert dikwijls studievertraging op. Hoewel dat in elk geval ongewenst is, geeft het met name voor de eerstejaars problemen. Zij hebben dan immers nog een bsa te halen. Hoewel een bestuursjaar waardevol is, leent het zich daarmee enkel voor het tweede of het derde studiejaar.

Die argumentatie volgend, geeft de invoering van een tweedejaars bsa een soortgelijk signaal. Besturen, dat is iets voor derdejaars. Menig studievereniging zal echter herkennen dat het juist de tweedejaars zijn die zich het hardst inspannen voor hun studievereniging. Enerzijds opgelucht dat ze mogen blijven, anderzijds al vooruitkijkend naar de onaantrekkelijke combinatie van besturen en scriptieschrijven is het juist deze groep studenten die denkt: als ik nog wil, dan moet het nu.

Met een tweedejaars bsa wordt besturen voor studenten van alle jaren onaantrekkelijk – een indirecte bedreiging voor het voortbestaan van studieverenigingen, en dan met name de kleinere. En dat pakt weer nadelig uit voor het studierendement, omdat juist die verenigingen de binding tussen student en studie vergroten. Een betere binding wordt vaak genoemd als rendementsverhogende factor.

Een laatste kritiekpunt. De betekenis van het behalen van een propedeuse is dat een student aantoont de opleiding aan te kunnen. Er valt dan ook wat voor te zeggen dat daar niet te lang over gedaan moet worden. Een tweedejaars past niet in die gedachtegang. Zelfs de aantoonbaar capabele student moet zich nu als tweedejaars wederom bewijzen.

Mocht het er uiteindelijk toch van komen, dan is verbetering van studiebegeleiding een absolute voorwaarde. Blijft dat dezelfde, weinig structurele begeleiding die er nu al is, dan leidt het tweedejaars bsa mogelijk zelfs tot een hogere studie-uitval.

Bert van Laar is student wijsbegeerte en bestuurslid van de Leidse Studenten Belangenorganisatie