Rector magnificus Paul van der Heijden danste zoveel mogelijk om het beruchte f-woord heen. Maar zo op het einde van zijn toespraak bij de opening van het academisch jaar, maandag in de Pieterskerk, zei hij dan toch dat een ‘volledige fusie’ met de universiteiten van Delft en Rotterdam ‘niet buiten de gedachten gesloten wordt.’
Op vrijwel hetzelfde moment in Delft was collegevoorzitter Dirk Jan van den Berg van de TU wat explicieter. ‘Fusie is geen vies woord’, zei hij in zijn speech. In Rotterdam werd voorzichtig van ‘een samenwerking, mogelijk uitmondend in een fusie’ gesproken.
Aan het idee van een gehele samensmelting dat Van der Heijden een ‘vergaande variant’ noemde, zitten wel de nodige bestuurlijke haken en ogen.
De raden van toezicht en de universiteitsraden moeten instemming verlenen. En ook niet onbelangrijk: De politiek kan voor een fusie gaan liggen. ‘Heel Nederland denkt mee’, concludeerde Van der Heijden dan ook. Een intensievere samenwerking is in ieder geval nodig als ‘we op een aantal onderzoeksgebieden in de Champions League willen blijven spelen’.
De drie universiteiten presenteren begin 2012 een strategische nota. Dan zal duidelijk worden of er ook daadwerkelijk op een fusie wordt ingezet. Een waarschuwing uit de politiek liet niet lang op zich wachten. Halbe Zijlstra, staatssecretaris voor het hoger onderwijs, liet weten alleen voorstander van een fusie te zijn als de kwaliteit van het onderwijs wordt verbeterd en de overhead afneemt. Over hoe de colleges dat moeten aantonen, deed hij geen uitspraken.
Ook oud-Shelltopman, Jeroen van der Veer, ging in zijn gasttoespraak in Leiden kort in op de fusie. Hij raadde de colleges aan om heel scherp te formuleren waar de universiteiten in de toekomst nu eigenlijk precies op inzetten. Veel studenten die een goede opleiding krijgen of minder studenten met een excellente opleiding? Van der Veer: ‘Willen we Rolls Royce’s en BMW’s produceren of de Toyota’s en Kia’s?’
Onder de toehoorders in de Pieterskerk werd er met gemengde gevoelens de speech van de rector gereageerd. Oud-rector Douwe Breimer, lid van de raad van toezicht van de TU Delft, staat ‘zeer positief’ tegen een intensievere samenwerking. ‘Het is echt een kans.’ Of een fusie de juiste oplossing is, laat hij in het midden. ‘Het is te vroeg om daar iets over te zeggen.’
‘Het is allemaal nog weinig concreet’, vindt Roel Glasbeek, universiteitsraadslid voor de partij Bewust en Progressief. ‘We weten het gewoon nog niet. Het is onzin om nu al voor of tegen te zijn.’ Anne van der Breggen en Sanne Stegwee, beide studenten geneeskunde en bestuursleden van Quintus, hebben zo hun twijfels. ‘Ik ben zelf niet zo’n voorstander van’, zegt Stegwee. ‘Het kan wel goedkoper worden. Ik denk alleen dat het voor de academische vorming van studenten minder goed is. Maar het gaat het college uiteindelijk om de pieken.’
Van der Breggen: ‘En er is, mede door de Halbe-heffing, al weinig tijd over voor leuke en nuttige dingen naast de studie.’ ‘Stel dat je anderhalf uur per dag moet reizen, dan word ik daar niet vrolijk van’, zegt Stegwee. ‘Dat is voor Leidse begrippen best een lange reistijd.’
Ook voor de verenigingen kan het op termijn nadelige gevolgen hebben. Van der Breggen: ‘Stel dat alle technische studies naar Delft verdwijnen. Dan is er minder diversiteit en worden studentenverenigingen meer studieverenigingen. Dan worden rechten en psychologie wel heel dominant.’ Ook de man-vrouwverhouding wordt wellicht verstoord in Leiden. ‘En er zijn al heel veel vrouwen die hier studeren’, aldus Stegwee.