‘Eind 2009, toen de Universiteit Leiden het financieel lastig had, kwam er onder leiding van vicevoorzitter van het college van bestuur Willem te Beest een clubje van Leidse decanen samen,’ vertelt Wim van den Doel, zelf decaan bij Geesteswetenschappen. ‘We wilden onder meer het aantal studenten, of althans: het marktaandeel van de Universiteit Leiden in Nederland, vergroten. Want dat liep al een aantal jaar terug. En nieuwe studenten, bedachten we, trek je met nieuw onderwijsaanbod.’ Vanuit Geesteswetenschappen werd het idee van International Studies aangedragen, een opleiding die in Groot-Brittannië en de Verenigde Staten al vaker voorkwam. Van den Doel: ‘De Universiteit Leiden had al veel expertise in huis op het gebied van "de wereld". We hoefden die alleen nog maar te bundelen.’
Al meteen in het eerste jaar meldden 377 studenten zich aan. ‘Dat succes was natuurlijk de bedoeling, maar of het echt zou lukken, wisten we vooraf niet. We streefden naar ruim 200 studenten. We hadden wel het idee dat brede opleidingen steeds aantrekkelijker worden’, vertelt Van den Doel, die inmiddels ook voorzitter van de opleidingscommissie is. Als programmacoördinator werd Johannes Magliano-Tromp aangetrokken, voorheen werkzaam bij godsdienstwetenschappen. ‘Ook uit die opleiding zijn elementen verwerkt in het studieprogramma. Alle instituten van Geesteswetenschappen participeren namelijk,’ vertelt Magliano-Tromp. De meest recente tentamens zijn door 355 en 340 studenten gemaakt. Geen cijfers die hem zorgen baren. ‘Bovendien lag het percentage onvoldoendes rond de tien, vijftien procent.’
Behalve de breedheid is de Engelstaligheid een succesfactor, denkt hij. ‘Ook de wervingsmethode was bijzonder. We hebben een internationale Google-campagne opgezet en al in een heel vroeg stadium kwam er een actieve Facebook-groep voor geïnteresseerden. Daardoor was er voor aanvang al sprake van groepsvorming en dat is een belangrijke voorwaarde voor studiesucces.’
Richard Griffiths, geestelijk vader van International Studies en nu studentencoördinator en docent, dacht er ook zo over. Met een groepje studenten dat zich vroeg had aangemeld smeedde hij daarom vorig collegejaar al plannen voor een studievereniging. Het uiteindelijke bestuur werd in september 2012 gekozen op een verkiezingsfeest. Greg Mason (19) uit Engeland sprong na een paar biertjes het podium op met een speech waarin hij zijn studiegenoten feestjes, kortingen en banen beloofde. Inmiddels is hij voorzitter van studievereniging B.A.S.I.S. ‘En nu moet ik die beloftes dus waar maken . En meer dan dat: we organiseren sportevenementen, een wintersportreis en stedentrips. Ook de extra lezingen, die nu nog georganiseerd worden door de opleiding, nemen wij binnenkort over.’
Zijn bestuursgenoot Brice Jacquemin (18), secretaris, is in zijn element in het internationale gezelschap dat Geesteswetenschappen naar Den Haag wist te halen. Hij is geboren in België en woonde daarna in China, Tanzania, Engeland en Rusland. ‘Onder mijn studiegenoten zijn de meeste Europese landen wel vertegenwoordigd. En nu nemen we met z’n allen Den Haag over. IS-studenten bevolken hele studiocomplexen in de binnenstad. Hierna hoop ik in West-Amerika of Zuid-Oost-Azië terecht te komen. Dat is voor mij nog een onontdekt deel van de wereld.’ De studenten komen dus overal. ‘Behalve in Leiden. Tijdens de El Cid leek het me in ieder geval een leuke stad, maar zo is het er vast niet elke week. Toch?’ vraagt Mason vertwijfeld. Sindsdien is hij er alleen voor een tentamen en voor het congres met Kofi Annan geweest. Jacquemin, die lid is van het Leidsch Studenten Rugby Gezelschap (LSRG), komt wat vaker in Leiden. ‘Het bier is er goedkoper, maar dat gaan we met B.A.S.I.S. binnenkort ook in Den Haag regelen.’
Den Haag vormt een logisch decor voor deze opleiding, vindt Magliano-Tromp. Vanuit zijn kantoor op de twaalfde verdieping van locatie Stichthage, op het Centraal Station, kijkt hij uit over de stad. ‘Wie hiervandaan naar locatie Schouwburgstraat loopt, struikelt haast over de ambassades en de kantoren van ngo’s. Dat is zowel handig voor de contacten van de opleiding als die van de studenten zelf. Een student uit Bulgarije was op de eerste dag van de studie zijn portemonnee en paspoort verloren. Diezelfde dag heeft hij, bij het regelwerk op de ambassade, meteen een stage geregeld.’ In het derde jaar zullen de studenten overigens wel keuzevakken in Leiden volgen en nu zijn er soms al tentamens. ‘Maar eerst willen we nog even dat de groep hier bij elkaar blijft. We willen het esprit de corps, waar we vanaf het begin zo op hebben ingezet, levend houden.’
De hechte band tussen de studenten leidt soms ook tot verwarring, constateert Mason. ‘In onze Facebook-groep helpen we elkaar met onduidelijkheden. Maar sommige studieopdrachten worden per tutorgroep net wat anders opgegeven, waardoor we de onduidelijkheden alleen maar vergroten.’
‘Dat hebben wij ook ontdekt’, zegt Magliano-Tromp. ‘We hadden verwacht dat ze met vragen naar hun tutor zouden komen, niet dat ze elkaar in verwarring zouden brengen. Dergelijke kinderziektes horen erbij. Bovendien zijn ze leerzaam. Er is blijkbaar niets waarvan je bij zo’n groot, nieuw en internationaal gezelschap kunt veronderstellen dat het vanzelfsprekend is. Bij studenten uit sommige culturen moet je er bovendien alert op blijven dat ze zelfkritisch moeten nadenken en geen autoriteitsargumenten gebruiken. En het kan ook geen kwaad om Britse studenten te waarschuwen dat het verkeer rechts rijdt bij het oversteken.’
Komend jaar zou de opleiding weer ongeveer vierhonderd studenten moeten trekken. Wanneer het er veel meer worden, komt er geen numerus fixus. Magliano-Tromp: ‘Dat kan – geloof ik – niet eens, zo een paar maanden van te voren. En bovendien was een grote opleiding juist wat we voor ogen hadden.’
Die opzet is geslaagd. ‘Het is namelijk niet zo dat deze opleiding als een kannibaal mogelijke studenten voor andere geesteswetenschappenstudies wegkaapt. Daar is het aantal inschrijvingen stabiel,’ vertelt Van den Doel. Magliano-Tromp vindt dat mooi: ‘Met deze international classroom hebben we een doelgroep aangeboord die we met het aanbod tot nu toe nog niet wisten te bereiken.’