'Jullie zullen opinie- en bewindsleiders worden, strategen en activisten, jullie zullen verantwoordelijke wereldburgers worden en veranderingen brengen in de wereld om jullie heen.'
Dat stond te lezen in het studentenhandboek dat verspreid werd bij de opening van het University College twee jaar geleden. Studeren doe je niet langer omdat het zo hoort of omdat je een baan wilt, maar omdat het je roeping is.
Vergelijk deze agitprop eens met de volgende kenschets: 'Leiden was een benauwde stad. Een paaldorp voor intellectuele poolreizigers die allemaal afhaakten voor ze de pool bereikten, want in Leiden was ambitie verdacht. De Singel lag er als een strop omheen, om het laatste beetje lucht eruit te persen. In Leiden moet je altijd uitleggen wat je er kwam doen, want Leiden was alleen voor de echte Leidenaren. De werklozen en de types die zo uit een Jan Steen waren weggelopen. Mensen met hersens hadden niets te zoeken in Leiden.'
Zoals het sportjournaal vooral over winnaars bericht, zo is één van de belangrijkste bestaansredenen van literatuur om te vertellen over wat er mis kan gaan in een mensenleven. En mislukkingen, voortvloeiend uit omgeving en gesteldheid, dat is het materiaal waaruit Herman Stevens (1955) zijn zevende roman heeft gevormd. In Gloriejaren wordt de lezer voorgesteld aan een vriendengroep in Kralingen. Ze staan op de drempel van de volwassenheid. Alleen nog het eindexamen halen en dan kunnen de wensbeelden werkelijkheid worden. Dromen over buitenlandse reizen, een glamourbestaan als gangster, de wetenschap in, een jaar lang negentiende-eeuws zuipen als student in Leiden. Alleen Wiel, het vriendje van de ambitieuze en dromerige Zina, ziet zichzelf vooral als toeschouwer van het verlopen van de tijd.
Stevens heeft uit zijn eigen Leidse studententijd geput en zoals het bovenstaande citaat laat zien, hebben die beschrijvingen meer te maken met moedeloosheid dan met het intrinsieke geluk van de kennisverrijking. Volwassen worden is een onontkoombare opdracht die met het verlies van idealen gepaard gaat. Geen uitzonderlijk inzicht maar het is Hermans verdienste dat hij het nauwgezet en haast onverdraagbaar realistisch optekent. Traag, haast onmerkbaar, vallen hun toekomstdromen één voor één weg. Meestal niet al te dramatisch en dat maakt het net zo schrijnend. Als lezer snak je soms naar wat opgetogenheid tussen al de schemerige ellende. Wanneer Zina plotsklaps naar de VS reist om haar vakantieliefde op te zoeken, is dat dan ook een verademing. Maar het leven wacht niet.
Stevens heeft geen zwartgallig maar een bij wijlen onverdraagzaam eerlijk boek geschreven. Zeer geschikt voor die eerstejaars die ondanks alle borstklopperij van universiteit of vereniging, zich toch verdraaid eenzaam voelt op zijn studentenkamertje. Welkom, dit is later.
Herman Stevens,
Gloriejaren
Prometheus,
272 pgs. € 19,95
Lezing Herman
Stevens,
Selexyz Kooyker,
zo. 23 sept, 14 u, gratis
reserveren via
klantenservice.
kooyker@selexyz.nl