Op de tafel voor mij staat een lege fles Absolut-wodka, een halflege fles rode wijn en een nauwelijks aangeraakt pak druivensap. Links van mij memoreert mijn moeder hoe het was om als enig joods meisje in het naoorlogse Duitsland naar school te gaan - ietwat ongemakkelijk - en tegenover mij zit een ver familielid dat enthousiast en enigszins aangeschoten mijn twaalfjarige nichtje vertelt dat ze - ‘Oh my God’ - nog nooit iemand is tegengekomen die nog zo jong is en toch al zo volwassen met seks omgaat. Mijn nichtje drinkt ondertussen met opperste concentratie het laatste beetje druivensap uit haar glas. Mijn broertje kijkt met grote ogen naar de horde orthodoxe joden die om ons heen uitzinnig aan het dansen is en mompelt: ‘Mijn God… En te bedenken dat ik me vanmiddag nog door m’n kop wou schieten van verveling.’
Eerder die dag zaten we met de hele familie in de orthodoxe synagoge ergens in Duitsland, voor de bar mitswa van Alex, een verre neef van mij. Een bar mitswa is een dienst waar je als dertienjarig jongetje een stukje uit de Bijbel voorleest, een paar liedjes zingt en voortaan in de ogen van God als man door het leven mag gaan.
Op weg naar de synagoge liep ik langs een muur met namen van de lokale joden die tijdens Holocaust zijn vermoord. Ik bleef er even bij staan, maar na het vijftiende familielid gevonden te hebben, stopte ik met tellen.
Zoals gezegd was de ochtenddienst in de synagoge zoals ochtenddiensten in orthodoxe synagoges altijd zijn: binnen 90 seconden kreeg ik iemands dochter aangeboden, de vrouwen moesten apart gaan zitten en de vorige rabbijn was zes maanden eerder niet geheel vrijwillig vertrokken omdat hij homo bleek te zijn. Een saaie bedoening dus. Op het feest ‘s avonds kregen we pas te zien wat voor rocksterrenleven je als bar mitswa-jongetje kan hebben. Terwijl een speciaal uit Israël ingevlogen mannenkoor een a capella versie van een orthodox joods lied ten gehore brengt, loopt de vader van Alex zwalkend – dan weet je al hoe laat het is – met een dienblad shotglazen, tot aan de rand gevuld met wodka, naar de tafel met dertienjarigen, die de shots prompt achteroverslaan.
Nog geen dertig seconden later staat er een tamelijk gezette man met strak achterovergekamd haar boos in de buik van Alex z’n vader te prikken. Een van de ouders was het klaarblijkelijk niet eens met het dronken voeren van kleine kindjes. Mijn broertje en ik vonden dit tafereel al vrij hilarisch, maar we lagen pas echt onder te tafel van het lachen toen bleek dat de klagende ouder helemaal geen kinderen had. Hij was de familie-advocaat, die druk gebarend waarschuwde dat volwassen in de ogen van God niet hetzelfde is als volwassen in de ogen van de Duitse wet.
Na de verplichte speeches beginnen een dj en drie zangers het publiek van ruim 350 man op te zwepen. Alex stormt het podium op, omringd door vier danseressen in zilveren glitterpakjes. Terwijl hij richting het publiek met zijn kont staat te schudden, loopt er een cameraploeg rond om de gasten te interviewen.Om twee uur ‘s ochtends vinden mijn broertje en ik het mooi geweest. Ik ben er nog steeds niet over uit of ik dit nou fantastisch of verschrikkelijk vond. Terwijl we naar de taxi lopen, komt er een ambulance aanrijden om een van de jongetjes af te voeren.De volgende avond zitten we met de gehele familie in een restaurant.
‘Dus’, vraag ik aan Alex. ‘Wat vond je van je feest?’ ‘Het feest?’ Hij kijkt me aan met een blik die normaal gesproken is voorbehouden aan een vers ontgroende student: ‘Daar herinner ik me helemaal niets meer van.’
Benjamin Sprecher
Promovendus bij het Centrum voor Milieuwetenschappen Leiden