Tot mijn schrik lees ik in Mare 17 (‘Hoe God verdween uit het proefschrift’, 2 februari 2012) dat promovendi aan de Leidse universiteit gesommeerd worden en gaan worden om verwijzingen naar God uit hun proefschrift te verwijderen.

Het gaat om de opdracht die Fred Schonewille als opdracht boven zijn proefschrift had willen zetten: ‘Initium sapientiae timor Dei; laudatio eius manet in saeculum saeculi’, een ingekorte versie van psalm 111:10. Vertaald: ‘Het begin van wijsheid is ontzag voor de Heer; Zijn roem houdt stand voor altijd.’

Naar mijn idee citeert Fred Schonewille een mooie ingetogen spreuk, die precies de lading dekt. Zonder klassieke en joods-christelijke wortels waren er geen natuurwetenschappen geweest zoals wij die nu kennen. Het studieonderwerp, de mensenrechten, van de nieuwe decaan van de rechtenfaculteit, Rick Lawson, zou er anders uitgezien hebben als deze wortels er niet waren geweest.

Universitair woordvoerder Caroline van Overbeeke verdedigt de aangescherpte regels als volgt: ‘De dankbetuigingen aan God en huisdieren liepen de spuigaten uit.’

Ik vind deze woordkeuze onnodig krenkend en te bizar voor woorden. Mensen zonder religie willen mensen met religie vertellen hoe ze in hun leven, hun werk en wetenschap moeten staan.

Ik zie niet in op welke manier de verwijzing naar een bijbeltekst als opdracht boven een proefschrift een spuigat uitloopt. Schonewille heeft toch niet gevraagd of hij een gospelkoor mocht laten zingen tijdens zijn promotie ceremonie?

Mijn overtuigingen beperken zich niet tot mijn persoonlijke levenssfeer. Academische vorming beperkt zich niet tot het overbrengen van kennis en wanneer ik college geef mag ik mij dus ook niet tot die kennis beperken. De rector hoeft zich dan ook niet te verbazen wanneer ik tijdens mijn oratie, op 25 mei aanstaande, refereer naar wat mij drijft. Of moet ik voor die tijd toch maar even langs de rector, om toestemming te vragen om in mijn dankwoord ook God eer te mogen bewijzen?

Moet ík ervoor pleiten om ons Libertatis Praesidium niet te laten verworden tot een bolwerk van seculier fundamentalisme? Wanneer mijn volgende promovendus niet zelf mag kiezen welke opdracht hij boven zijn proefschrift mag schrijven, hoort u weer van me. En kom me niet aan met een bestuurlijke richtlijn die voortaan elke opdracht boven een proefschrift verbiedt.

Tjerk Oosterkamp

hoogleraar experimentele natuurkunde