‘We hebben een probleem in Nederland,’ zo luidt Tweede Kamerlid voor de PvdA, Nehabat Albayrak, het dilemma in. Ze zit recht tegenover Menno Schellekens (19), eerstejaars van het University College in Den Haag.
‘We worden steeds ouder, gemiddeld wel 78 jaar. De kosten lopen uit de hand. De druk op de verzorgingsstaat neemt toe.’ Albayrak legt Schellekens daarom twee oplossingen voor: de zorg van ouderen komt bij hun kinderen te liggen of er komt een leeftijdsgrens aan het medisch doorbehandelen van ouderen. Met een geschokte blik trekt Menno zijn wenkbrauwen op, in de zaal klinkt rumoer. Albayrak gaat onverstoord verder: ‘Mensen boven de 80 jaar geven we alleen nog verzorging, maar gaan we niet meer genezen. Dat bespaart enorm veel geld, wat ga jij doen, premier?’
De camera rolt, de tijd tikt. ‘De spanning van de uitzending maakt emoties erg zwaar,’ vertelt Schellekens een paar dagen na de uitzending van het programma Premier Gezocht, dat vorige week donderdag door de VPRO werd uitgezonden. Vier deelnemers tonen hun politieke vaardigheden in vier afvalrondes. Een jury van vier politici beoordeelt de kandidaten en legt ze stellingen voor, zoals het dilemma dat Schellekens krijgt van Albayrak. Hij moet kiezen tussen beide genoemde oplossingen. ‘Toen Albayrak begon te praten over de verzorgingsstaat dacht ik: daar weet ik wel wat van af. Maar toen kwam ze met dit dilemma, mijn hart stond even stil.’ Hij kiest voor optie twee: ouderen na hun 80e niet meer laten behandelen.
Waarom Schellekens mee deed aan het programma? ‘In het huidige kabinet zie je dat er opvallende keuzes worden gemaakt. We kopen wel straaljagers, maar halen gehandicapte kinderen van school. Dat lees je niet op de voorpagina’s van de kranten. Ik vind dat zulke berichten het publiek wel moeten bereiken, en daarom deed ik mee. De belangrijkste factor in een democratie is de kwaliteit van een goed geïnformeerd debat.’
Wat hij zelf belangrijk vindt? ‘Ik hoop op realisten die durven dromen. In Nederland is er bijvoorbeeld best ruimte voor een Harvard of een Yale. We zijn rijk en slim, waarom niet? Het is puur een kwestie van politieke wil. En ik vind dat we moeten durven streven naar een volledig duurzame economie. Daar hoort een accijns op benzine en kerosine bij. Er zijn structurele hervormingen nodig.’
Na vier rondes wint Schellekens het programma. Hij is gekozen tot toekomstig premier door de vier juryleden. Niet iedere kijker was het daarmee eens. Schellekens: ‘Het deelnemen aan het programma zelf viel wel mee, de uitzending bleek veel heftiger. Op Twitter werd ik uitgemaakt voor ‘autist’ en ‘gristenhond’.
Mensen luchtten hun hart over wat ze van mijn kapsel vonden. Iemand tweette: ‘Als hij premier wordt, word ik Belg.’ Ook al wist ik dat ik me er niks van moest aantrekken, het kwam toen toch wel even hard aan.’
Maar de heftigste reactie volgde direct na het programma. ‘Ik werd gebeld door een ver familielid van boven de 80. Met trillende stem vertelde hij me over alles wat hij had opgeofferd tijdens zijn leven, en dat ik hem nu dood zou laten gaan. Natuurlijk is het een vals dilemma, en zou dit nooit echt het geval zijn. Maar als het wel een echte beslissing zou moeten zijn, dan is dit de keuze.’