Achtergrond
'Er is zoveel onzin in het nieuws'
Van de drie genomineerden voor Academische Jaarprijs, zijn er twee Leids. Op 26 oktober krijgt het winnende team honderdduizend euro om uit te geven aan de popularisering van hun onderzoek.
Bart Braun
donderdag 13 oktober 2011

Antibiotica Gezocht

‘Wij willen mensen laten weten waar antibiotica vandaan komen, waar resistentie tegen antibiotica vandaan komt, en wat we daartegen kunnen doen’, vertelt prof. Gilles van Wezel. Hij is hoogleraar moleculaire biotechnologie aan de bètafaculteit, en hoofd van het team Antibiotica Gezocht.

Als zijn team wint, wordt het geld verdeeld over drie fronten. ‘We werken nu al op kleine schaal samen met middelbare scholen: we geven een practicum waarbij scholieren zelf antibiotica leren zoeken. Als we winnen, gaan we dat stroomlijnen tot een uitdagend practicum voor alle VWO’s. Uiteindelijk moet dat ze motiveren om zelf dit soort onderzoek in te gaan: over zestig jaar zullen er ook nog multiresistente bacteriën zijn om het hoofd te bieden’, aldus Van Wezel.

Daarnaast zal het antibiotica-team twee exposities inrichten. Een tijdelijke in het Leidse Museum Boerhaave, en een permanente in de binnenkort te openen bacteriedierentuin  Microzoo van Artis. Van Wezel: ‘In Boerhaave zal het gaan over de resistentieproblematiek en de geschiedenis van infectieziekten. Daarin komen ook de moderne problemen aan bod, zoals EHEC en MRSA.’

In Artis kunnen mensen met behulp van moderne microscopen kijken naar micro-organismen die antibiotica uitscheiden. ‘Het zijn hele mooie driedimensionale structuren, waarop je de antibiotica als druppeltjes ziet liggen’, aldus Van Wezel. Schoonheid is echter niet het belangrijkste aspect: ‘Er is zoveel onzin in het nieuws over antibioticaresistentie. Mensen moeten begrijpen wat er staat te gebeuren, en in hoeverre de angst terecht is.’

Leve DNA

Waar het antibioticateam drie plannen heeft, heeft het project Leve DNA onder leiding van LUMC’er Ken Kraaijeveld er veel meer. Iedereen die een idee heeft voor een proef met DNA, mag het opsturen, en de twaalf beste worden uitgevoerd. ‘We willen mensen zelf laten nadenken over wat er mogelijk is met DNA-technologie. De beste manier om dat te doen, is ze zelf iets te laten verzinnen.’

Op de website van het team zijn de voorstellen verzameld. Welke insecten veeg je na een autoritje van je nummerbord? Zitten er genetische verschillen tussen Lowlands-gangers en de bezoekers van North Sea Jazz? ‘Veel mensen willen dingen doen met eten’, vertelt Kraaijeveld. ‘Het MSC-keurmerk voor duurzame vis kwam in opspraak omdat er vaak een andere vis in de verpakking zit dan erop staat. Met DNA kun je dat bepalen. Verkoopt de halalslager stiekem varkensvlees? Hoe hygiënisch is alles? Je kunt er alle kanten mee op. Mijn vader sprak een boer die zich afvroeg of er ander DNA zit in biologische melk dan in gewone. Dat lijkt me leuk om een keer uit te zoeken.’

Kraaijeveld: ‘De ontwikkelingen in de DNA-technologie gaan ontzettend hard. Het wordt elke maand goedkoper om je erfelijk materiaal te laten aflezen. Op korte termijn gaan mensen er ook zelf mee te maken krijgen; in de eerste plaats bij de dokter. Maar mensen hebben weinig idee van wat DNA is, wat ermee kan, wat we straks weten en of we dat ook willen weten. Ons project wil aangeven wat DNA is en hoe leuk het ook kan zijn.’

Behalve de Academische Jaarprijs zelf is er ook nog een publieksprijs te winnen. Stemmen daarop kan bij www.wetenschap24.nl