Echt verrassend is het niet: de krentenwegers weten niet eens goed hoe ze krenten moeten wegen. De h-index, een maat voor iemands prestatie als wetenschapper, blijkt merkwaardig op en neer te stuiteren zonder dat die prestaties daar aanleiding toe geven

Bij het aanvragen van beurzen moest dat getalletje steeds vaker ingevuld. Natuurlijk kijkt een beoordelaar naar meer dan alleen de h-index van de aanvrager, maar als de score niet meewoog, zouden ze er niet naar vragen. We kunnen dus alleen maar aannemen dat er subsidies (tonnen Europees belastinggeld) zijn uitgedeeld deels op basis van een flutcijfer.

Vroeger was het lekker overzichtelijk: wetenschap was een hobby voor rijke stinkerds met veel vrije tijd. Een beetje tutten met koperen spoelen of zeepokken op sterk water, zonder dat er belastinggeld aan te pas kwam. Maar inmiddels is het meeste laaghangend fruit wel geplukt, en is de huiskamergeleerde vervangen door Big Science.

Daarmee ontstond ook een complete infrastructuur van bestuurders, ambtenaren en geldverschaffers. Geld is er nooit genoeg, dus ging dit appendix van de wetenschap vervolgens op zoek naar beleidsinstrumenten. Iets om mee te bepalen wie er wel een goede wetenschapper was, en wie niet.

Het feit dat dat helemaal niet kan, was daarbij geen probleem. We gingen citaties tellen. Of nee, toch maar een soort kruising tussen kwaliteit en kwantiteit! En vervolgens husselen we alle cijfers door elkaar en schrijven we zwart op wit dat de Universiteit Leiden véél beter is dan de TU Delft! Behalve dan dat het volgend jaar weer andersom is, omdat we de cijfers dan op een andere keer husselen. Dan gaat het er opeens niet meer om hoe ver, maar hoe hoog je kunt plassen.

Het probleem zit hem niet bij de jongens en meisjes van het Leidse CWTS, de number crunchers die publicaties en citaties door de statistiekmachine gooien en zo op cijfers en ranglijstjes uitkomen. Zij stellen terecht dat als je zo nodig een krentenweger wil zijn, dat je dan in elk geval de beste krentenweegschaal moet hebben.

Het probleem zit hem bij de bazen die liever een beroerde maatstaf hebben dan geen maatstaf. Wetenschappers zijn doodgewone mensen, en die richten zich vervolgens op de letter der wet in plaats van de geest. Wel eens een co-auteur gehad die in werkelijkheid amper wat bijdroeg aan de publicatie? Wel eens een artikel teruggestuurd gekregen van de peer reviewer die eiste dat zijn onderzoek ook in de literatuurlijst moest? Wel eens een interessant idee opgesplitst in zoveel mogelijk kleine publicatietjes, omdat je wordt afgerekend op kwantiteit in plaats van kwaliteit? Of een volkomen overbodig overzichtsartikel tegengekomen omdat het vakblad zijn impact factor wilde oppompen?

U bent niet de enige. Straks, als de h-index is verdwenen in de afvalbak van de bibliometrie, zal die onzin nog evenveel voorkomen. Het zij zo. Maar laten we vooral niet vergeten dat het onzin is.